bọ gấu nước (Tardigrade), mặc dù bề ngoài khá dễ thương trông giống như một con gấu tám chân béo núc ních nhưng lại là một trong những sinh vật ngoan cường nhất trên Trái Đất.
Hầu hết sinh vật đều cần nước để duy trì sự sống. Nước hỗ trợ quá trình trao đổi chất, thúc đẩy các phản ứng sinh hóa diễn ra trong các tế bào. Nhưng như bọ gấu nước có thể vượt qua giới hạn này với quá trình gọi là Anhydrobiosis. Không chỉ có bọ gấu nước mới sở hữu khả năng phi thường đó. Vi khuẩn, các sinh vật đơn bào như cổ khuẩn, thực vật và thậm chí một số động vật khác cũng có thể chịu được tình trạng thiếu nước.
Khi gặp tình trạng thiếu nước, chúng sẽ cuộn thành quả bóng, thu đầu và chân vào trong cơ thể và đợi đến khi nước xuất hiện trở lại. Ở trạng thái này, chúng bắt đầu tổng hợp một chất đặc biệt, lấp đầy các tế bào. Các thành phần của tế bào dễ tổn hại khi thiếu nước như ADN, protein và màng tế bào, sẽ bị mắc kẹt trong chất này khiến cho các phân tử bị giữ yên tại chỗ, ngăn chúng giãn nở, phân tách hay kết hợp.
Khi tế bào gặp lại nước, loại chất này sẽ tan rã nhưng các tế bào vẫn không bị hư hại. Ngoài sự mất nước, bọ gấu nước còn chịu được những điều kiện khắc nghiệt khác như: đóng băng, bị đun nóng trong nước đến nhiệt độ sôi, mức độ phóng xạ cao và cả môi trường chân không.
Điều này đã dẫn đến suy đoán sai lầm rằng bọ gấu nước là sinh vật ngoài trái đất. Nghe có vẻ khá thú vị nhưng bằng chứng khoa học cho thấy chúng vốn có nguồn gốc từ Trái Đất và sau đó dần tiến hóa. Thực tế, quá trình tiến hóa này đã tạo ra hơn 1100 loài bọ gấu nước khác nhau và có thể còn nhiều loài khác vẫn chưa được phát hiện.
Và vì bọ gấu nước vô cùng gan lì, chúng tồn tại được ở khắp mọi nơi. Chúng sống ở mọi lục địa bao gồm cả châu Nam Cực và ở mọi nơi từ sa mạc, các dải băng, đại dương, nước ngọt, rừng mưa nhiệt đới đến các đỉnh núi cao nhất. Bạn cũng có thể tìm thấy chúng ở cả những nơi thông thường nhất như ở các đám rêu trong vườn, trong công viên và trong rừng. Để tìm thấy chúng, bạn chỉ cần chút kiên nhẫn và một chiếc kính hiển vi.
Các nhà khoa học hiện đang cố gắng hiểu rõ hơn về kĩ thuật vượt qua điều kiện khắc nghiệt mà bọ gấu nước sử dụng. Nếu hiểu được cách thức mà chúng duy trì được các phân tử sinh học, chúng ta có thể áp dụng kiến thức này vào y học hoặc phát triển các loại cây trồng có thể ứng phó với sự thay đổi khí hậu.
Bên cạnh đó, nghiên cứu cách bọ gấu nước tồn tại trong tình trạng tiếp xúc với môi trường chân không, các nhà khoa học có thể tìm được cách bảo vệ các nhà du hành vũ trụ. Và biết đâu được bọ gấu nước có thể giúp ta trả lời câu hỏi: Liệu sự sống có thể tồn tại trên các hành tinh khắc nghiệt hơn chúng ta hay không?
Nguồn: TED-Ed