nhạc. Chúng ta đều biết Tango từ thành phố Buenos Aires của Argentina, Samba từ Brazil. Chúng ta biết Cuba có Buena Vista Social Club với âm nhạc cháy bóng và trường tồn, là nguồn cảm hứng sáng tạo cho đến tận ngày nay. Từ những năm 1960, ngoài cơn bão Rock 'n' Roll đến từ Anh như The Beatles hay Smokie, thế giới âm nhạc còn chịu một cơn bão khác có tên là Bossa Nova từ Brazil, đất nước chịu ảnh hưởng trực tiếp từ cơn bão này chính là Mỹ Quốc. Bossa nova là một thể loại của sự kết hợp trữ tình giữa âm nhạc truyền thống của Brazil - giai điệu samba mềm mại, uyển chuyển và nhạc jazz Mỹ, phong cách mới trong ca từ Bồ Đào Nha. Bossa nova đã băt đầu được biết đến và phổ biến giữa các năm 1950 và 1960 (đỉnh cao là năm 1957 và 1963) ở vùng ven biển phía nam của Rio de Janeiro, khi một nhóm các sinh viên thuộc tầng lớp trung lưu, các nghệ sĩ và nhạc sĩ trẻ đến với nhau, cùng hân hoan và sáng tạo ra một phong cách chơi nhạc nhiệm màu.Nghe chơi, link Spotify đây.
Girl From Ipanema và sự bùng nổ của bossa nova
Phong cách bossa nova bắt đầu bùng nổ tại Mỹ và cả thế giới với bản hit Girl From Ipanema qua giọng ca của Astrud Gilberto. Kiểu hát và chất giọng độc đáo đã đưa Girl From Ipanema đến vị trí hạng 5 trên bảng xếp hạng US Pop Single 1964, cũng như giúp Astrud Gilberto nhanh chóng trở thành một ngôi sao tầm cỡ thế giới. Hiếm ai biết được phần thu âm gốc của Girl From Ipanema được hát bởi João Gilberto (chồng của Astrud Gilberto), và có sự tham gia của jazz tenor saxophonist Stan Getz, còn giọng của Astrud Gilberto chỉ được thêm vào cuối cùng. Thế mà bản single được chỉnh sửa sau đó (được cắt đi gần hết giọng của João Gilberto) lại biến ca khúc thành hit và càn quét các bảng xếp hạng. Astrud Gilberto sau đó cũng bắt đầu thu âm riêng từ năm 1965.
Sau thành công của Girl From Ipanema, cơn sốt bossa nova hầu như đã lan tỏa đến mọi ngóc ngách của nước Mỹ. Nhiều nghệ sỹ, chủ yếu là nghệ sỹ jazz, bị mê hoặc bởi sự tinh tế của giai điệu mới này và bắt đầu thu âm các ca khúc nhạc Brazil chính quy, cũng như tìm cách chuyển biến tiêu chuẩn âm nhạc có sẵn theo phong cách bossa nova.
Sự ra đời của bossa nova
Bossa nova được khai sinh từ năm 1958 ở Brazil. Một trong những người có công lao to lớn nhất phát triển bossa nova là pianist Antônio Carlos Jobim (1927-1994). Ông chơi tốt các nhạc cụ khó như piano và guitar, đồng thời cũng có thể hát và sáng tác nữa. Antônio Carlos Jobim thành danh ở Brazil sau vở Musicas De Orfeu Da Conceição (1956), sau này được chuyển thể thành bộ phim Black Orpheus (1959). Antônio Carlos Jobim sáng tác nhạc bossa nova cho các nghệ sỹ nổi tiếng thời đó như Elizete Cardoso, Sylvia Telles và João Gilberto. Trong khoảng năm 1959 ~ 1961, Antônio Carlos Jobim đã tham gia sáng tác trong ba album đầu tiên của Gilberto ở Brazil, giúp ông này có được danh tiếng trên quê hương mình.
Antônio Carlos Jobim
Danh tiếng của Gilberto sau đó nhanh chóng lan ra khỏi phạm vi đất nước Brazil. Tính từ năm 1961, nhiều nghệ sỹ Mỹ như Herbie Mann và Charlie Byrd đã đến Brazil và bắt đầu thu âm với các nghệ sỹ bản xứ, tạo tiền đề cho sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của phong trào bossa nova. Các bản thu này sau đó tiếp tục được các nghệ sỹ Mỹ yêu thích và truyền cảm hứng sáng tác cho họ.
Jazz Samba: bossa nova trên đất Mỹ
Được hỗ trợ bởi nhà sản xuất Creed Taylor, Stan Getz và Charlie Byrd đồng thu âm tại All Souls Unitarian Church và phát hành album Jazz Samba với thành tích trụ hạng 70 tuần liền trên bảng xếp hạng US Pop Album. Album sở hữu single huyền thoại Desafinado từng đứng hạng 15 trên US Hot 100 (11/1962) và thắng giải Grammy. Jazz Samba đã khơi dậy tình yêu đối với âm nhạc Brazil của người nghe Bắc Mỹ. Sự nghiệp của Stan Getz nhờ thế cũng lên như diều gặp gió, và ông theo đuổi phong cách bossa nova cho đến khi mất vào tháng 6/1991.
Người Mỹ bị ấn tượng từ buổi hòa nhạc bossa nova tổ chức tại Carnegie Hall vào năm 1962, gần như chung thời điểm phát hành album Jazz Samba. Buổi hòa nhạc thu hút gần 3.000 thính giả, trong đó có nhiều nghệ sỹ jazz đang tò mò với phong cách hoàn toàn mới này. Phần trình diễn có sự tham gia của các nghệ sỹ gồm Jobim, Gilberto, Luis Bonfá, Sérgio Mendes, Carlos Lyra, Stan Getz, Charlie Byrd, Lalo Schifrin và một số nghệ sỹ khác.
Một số nghệ sỹ tiêu biểu có công biến chuyển phong cách bossa nova cho phù hợp hơn với tiêu chuẩn âm nhạc của Mỹ bao gồm Dizzy Gillespie, Quincy Jones, Wes Montgomery, Cannonball Adderley, Jimmy Smith, Oscar Peterson... hay The Beatles (And I Love Her), The Kinks(No Return), The Beach Boys (Busy Doin' Nothin'), Frank Sinatra và Ella Fitzgerald. Không chỉ Girl From Ipanema và Desafinado, người nghe cũng không thể nào quên được một số ca khúc bossa nova tuyệt vời không kém như One Note Samba, Photograph, Insensatez (hay còn được biết với tên How Insensitive), Corcovado và Meditation.
Antônio Carlos Jobim có công rất lớn giúp các nghệ sỹ Brazil được công chúng thế giới biết đến. Sérgio Mendes, Walter Wanderley, Luis Bonfá, Gilberto Gil và Elis Regina là những nghệ sỹ có vinh dự được làm việc và thu âm cùng Antônio Carlos Jobim, tạo nên những bản hit tuyệt vời.
Trong một bài phỏng vấn, Sérgio Mendes chia sẻ cùng báo giới: "Bossa nova có sự tinh tế và cả nét lãng mạn, và bạn cũng có thể nhún nhảy theo nó nữa. Đây là ba yếu tố chính để tạo nên nét đẹp của phong cách âm nhạc tuyệt vời này. Bossa nova còn có âm điệu rất bắt tai, khiến bạn khó có thể quên được nó".
