xác ướp đều nghĩ ngay đến người Ai Cập cổ đại, nơi mà các bậc thầy ướp xác nghiên cứu ra cách ngăn chặn xác chết phân hủy, họ đã gặp rất nhiều khó khăn nhưng cuối cùng đã thành công, vậy ướp xác diễn ra như thế nào?
Các tế bào sống luôn tự tái tạo. Các enzym đặc hiệu có vai trò phân hủy các cấu trúc cũ và sử dụng các nguyên liệu thô để tạo thành các tế bào mới. Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi chết? Các tế bào chết không thể tự tái tạo nhưng các enzym vẫn tiếp tục phá hủy các cấu trúc. Vậy nên nếu như muốn bảo quản một cái xác ta cần phải nhanh tay hơn các enzym trước khi các mô bị phân hủy.
Các tế bào thần kinh phân hủy sớm nhất và gây ra nhiều khó khăn trong việc ướp xác, đó cũng là lý do vì sao theo như nhà sử học Hy Lạp Herodotus thì bước đầu của quá trình ướp xác là phải bắt đầu dùng búa tạo lỗ trên hộp sọ, làm nhuyễn bộ não và rút ra khỏi cơ thể. Sau đó đổ nhựa thông vào hộp sọ để ngăn chặn phân hủy.
Não là cơ quan phân hủy đầu tiên nhưng ruột khi phân hủy thì đáng lo ngại hơn. Ở gan, dạ dày và ruột có chứa các vi khuẩn và enzym tiêu hóa, khi người chết đi, chúng bắt đầu ăn xác chết từ bên trong. Vì vậy phải loại bỏ phổi và các cơ quan ở bụng trước hết. Thật khó để loại bỏ phổi mà không tổn hại tới tim, nhưng vì tim được cho là nơi cất giữ linh hồn, chúng phải được quan tâm một cách đặc biệt.
Các tu sĩ đặt nội tạng vào những cái bình đặc biệt có chứa một loại muối tự nhiên gọi là Natron. Natron là muối kiềm và cũng chính là tử thần đối với vi khuẩn. Chúng có thể chuyển hóa những màng béo thành các chất cứng như xà bông từ đó giúp lưu giữ cấu trúc tử thi. Natron tiêu diệt vi khuẩn giúp ngăn chặn việc phân hủy và ngăn không cho các enzym tiêu hóa tiếp tục hoạt động.
Sau khi giải quyết xong các cơ quan nội tạng, tiếp đến là công đoạn nhồi xác ướp với các bao chứa Natron và rửa sạch để khử trùng da. Sau đó, tử thi được đặt trên giường và tiếp tục ướp thêm Natron trong khoảng 35 ngày để bảo quản phần thịt bên ngoài. Muối kiềm hấp thụ dịch lỏng trong cơ thể và chuyển hóa cái xác thành một khối màu nâu.
Xác chết có mùi không dễ chịu mấy, thế nên các thầy tu sẽ đổ nhựa cây lên cơ thể và mát-xa với một hỗn hợp gồm dầu cây tuyết tùng sau đó bọc xác lại bằng vải lanh. Cuối cùng, họ đặt xác ướp vào trong quan tài gỗ hoặc đôi khi là quan tài đá.
Vậy các tu sĩ Ai Cập cổ đã thành công đến đâu trong việc ngăn xác chết thối rữa?
Ướp xác gần như không làm tổn hại gì đến cơ thể. Não được giải quyết và hút ra ngoài, các cơ quan nội tạng được tách ra và ướp muối, nửa còn lại của cơ thể bị khô lại. Mọi bộ phận đều được bảo quản cực tốt.
Thậm chí sau hàng ngàn năm, các nhà khoa học vẫn có thể khám nghiệm xác ướp để tìm ra nguyên nhân cái chết và thậm chí tách chiết ADN. Điều này mang đến cho chúng ta những thông tin mới. Ví dụ, có vẻ như ô nhiễm không khí là một trong những vấn đề nghiêm trọng ở Ai Cập, có khả năng vì người ta thường đốt lửa trong nhà để nướng bánh. Các bệnh tim mạch và bệnh lao cũng khá phổ biến. Các giáo sĩ Ai Cập cổ đã phần nào thành công trong việc ngăn chặn xác chết phân hủy.
Nguồn: TED-Ed
