HỌC VIỆN ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN-TẬN TÂM-CHẤT LƯỢNG: Ba vấn đề về việc TV VSmart dùng tấm nền của LG Display (Phần 1)

VinSmart KE8500, chiếc smart TV vừa ra mắt nhận được nhiều sự chú ý của anh em.

Trước khi vào chủ đề thảo luận, mình muốn cảnh báo mọi người:

Bài viết rất lắm chữ, nếu là người lười đọc hãy dừng lại ngay trước khi quá muộn. Các bạn có thể bookmark để khi nào rảnh đọc sau, nhất là với một bài đề cập nhiều kiến thức công nghệ và thị trường như này.

Mổ xẻ TV VinSmart KE8500 (ảnh: Tinh Tế)

Còn bây giờ là chủ đề chính. Sau khi đọc xong bài viết mổ xẻ TV VinSmart KE8500 do Mod @ndminhduc đăng tải (tiêu đề bài ghi sai model thành "KE85000"), cũng như đọc rất nhiều bình luận của anh em ở bên dưới, mình thấy có ba vấn đề cần phải đem ra thảo luận. Cụ thể như sau:

Tấm nền IPS LCD của KE8500 có thể dùng ma trận PenTile RGBW?

TV hiển thị đẹp, không phụ thuộc vào "tên nhà sản xuất tấm nền."

Đừng cho rằng tấm nền của các hãng Trung Quốc là kém cỏi.

Ba vấn đề này sẽ được mở rộng dần dần, đi từ chiếc TV KE8500 cho đến thị trường tấm nền LCD cỡ lớn nói chung. Trước hết ở phần này sẽ tập trung về vấn đề đầu, phần sau bàn về hai vấn đề kia.

I - Tấm nền IPS LCD của KE8500 có thể dùng ma trận PenTile RGBW?

Liệu có phải đây là tấm nền IPS LCD ma trận PenTile RGBW (ảnh: Tinh Tế)

Vâng, đây là một giả thuyết mình đặt ra sau khi đọc xong bài mổ xẻ. Trước khi VinSmart công bố, mình thấy trên Facebook có người nói họ sẽ dùng tấm nền của LG. Ngay lúc đó mình đã lo sợ VinSmart sử dụng tấm nền IPS LCD ma trận PenTile RGBW. Cho đến khi đọc xong bài mổ xẻ, xác nhận thông tin nhà cung cấp tấm nền là LG Display thì lo sợ của mình dần hiện hữu, trở thành giả thuyết trong bài này.

Vậy hẳn nhiều người sẽ thắc mắc tấm nền này là cái gì mà nó lại đáng quan tâm? Mình sẽ giải thích ngắn gọn nhất có thể cho anh em Tinh Tế hiểu.

Từ ma trận PenTile RGBW

Khi nhắc đến bố trí ma trận điểm ảnh của màn hình, thường có hai kiểu sắp xếp chính là RGB Stripe và PenTile. RGB Stripe đơn giản là cách xếp truyền thống, ba điểm ảnh phụ tương ứng với ba màu R-G-B mà thôi. Đối với PenTile, đó sẽ là các cách sắp xếp không tuân theo RGB Stripe. Nếu như điểm ảnh kiểu truyền thống là RGB(W)-RGB(W), thì ở PenTile sẽ là RG-BW-RG-BW (tấm nền LCD) hoặc RG-BG-RB-BG (tấm nền OLED).

RGB Stripe và hai kiểu PenTile trên tấm nền OLED và LCD

Giả thuyết ở trên của mình nhắc đến loại PenTile RGBW, vậy nên bây giờ chúng ta sẽ xoáy sâu vào nó.

Đối với RGB Stripe, hai điểm ảnh liền kề sẽ có số kênh màu giá trị R-G-B tương ứng với số điểm ảnh. Có nghĩa 2 điểm ảnh sẽ gồm 2 kênh Red, 2 kênh Blue và 2 kênh Green. Nếu màn hình có 3,840 điểm ảnh bề ngang, tương ứng là ngần ấy các kênh màu R-G-B.

Đối với PenTile RGBW, không phải 2 nữa mà cần đến 4 điểm ảnh để có 2 kênh màu giá trị R-G-B, tức 4 điểm ảnh của ma trận này mới tạo ra số kênh màu giá trị bằng với ma trận RGB Stripe. Nếu màn hình có 3,840 điểm ảnh bề ngang, chúng ta sẽ chỉ có 2,880 điểm ảnh RGB tương ứng. Tức thay vì có độ phân giải tương đương 4K loại RGB Stripe, chúng ta sẽ chỉ có 3K mà thôi.

RGB Stripe sẽ có tổng 11,520 điểm ảnh phụ, trong đó 3,840 điểm ảnh phụ tương ứng các kênh màu giá trị R-G-B. PenTile RGBW cũng có 11,520 nhưng số điểm ảnh phụ tương ứng đó chỉ là 2,880 bề ngang (ảnh tham khảo từ https://www.techhive.com/article/3104880/how-lg-uses-fuzzy-math-to-label-some-of-its-lcd-tvs-as-4k.html)

How LG uses fuzzy math to label some of its LCD TVs as 4K

By replacing every fourth red, green, or blue subpixel with a white one, LG boosts the brightness of its 6100-, 6500-, and 6800-series models. The trick works, but it sacrifices resolution.

techhive.com

Lưu ý đừng đọc 2,880 là "2K" nhé! Hãy đọc nó như cái cách bạn làm tròn 3,840 lên "4K" để cô giáo dạy Toán của bạn không phải buồn. Ai lại làm tròn hai-phẩy-tám xuống hai-phẩy bao giờ!

Hệ quả, độ phân giải khả dụng thực sự của loại PenTile RGBW chỉ là 2,880x2,160, không cao bằng loại RGB Stripe 3,840x2,160. Điều này sẽ khiến các bạn nhớ về nhiều năm trước, màn hình OLED hay bị Mod Tinh Tế chê là rỗ vì dùng ma trận PenTile, cùng độ phân giải vật lý với LCD thì độ phân giải hiệu quả sẽ bị kém hơn. Kéo theo mật độ điểm ảnh giảm, màn hình không còn mịn nữa.

Điểm đầu tiên khiến mình sợ và không thích PenTile RGBW chính là việc nó làm giảm độ phân giải khả dụng. Và tiếp theo, chúng ta sẽ nói đến điểm ảnh phụ White. Không liên quan đến ma trận RGB Stripe hay PenTile nữa, bất kể xếp kiểu gì thì chỉ cần có điểm ảnh phụ White, sẽ có ngay sự đánh đổi giữa cái lợi tăng độ sáng và cái hại giảm bão hòa màu.

Lấy luôn TVC "đá xoáy" LG của Samsung ngày xưa cho nhanh

Điểm ảnh phụ White khi xuất hiện sẽ pha loãng màu sắc của cụm RGB bên cạnh. Bù lại là ánh sáng trắng của nó sẽ bổ sung thêm độ sáng, với cùng một lượng điện cấp cho màn hình thì bên nào có điểm ảnh phụ White sẽ đạt sáng cao hơn. Lí do là để đo độ sáng, người ta sẽ đo một cửa sổ phát ánh sáng trắng trên màn hình, đương nhiên là White sẽ có ích vào lúc này.

Còn trong hiển thị hình ảnh bình thường với các mảng màu trộn lẫn, chính ánh sáng trắng đó lại khiến mọi thứ trở nên tệ đi. Đây lại là điểm thứ hai mà mình không thích ở tấm nền PenTile RGBW, khi nó khiến sản lượng màu và độ chính xác của màu bị ảnh hưởng. White lúc này đã có hại.

Sản lượng màu huy động được từ ma trận RGBW luôn thấp hơn RGB trên cùng một lượng điểm ảnh (ảnh: Max Maxfield, https://www.eeweb.com/profile/max-maxfield/articles/mega-cool-javascript-based-pentile-rgbw-subpixel-simulator)

Trên trang chủ của LG Display cũng có nhắc đến công nghệ này, tên là http://www.lgdisplay.com/eng/product/technology/mPlus. Đây là công nghệ được hãng đưa lên các sản phẩm của mình từ lâu cũng như bán cho nhiều đối tác khác. Để bù cho hai cái hại ở trên, lợi ích của LCD M PenTile RGBW bên cạnh cải thiện độ sáng, còn là giảm chi phí sản xuất. Đây là cái lợi lớn nhất của công nghệ này khi khách hàng có nhu cầu hạ giá thành sản phẩm.

Cho đến IPS LCD

M - Technology - Product / Technology | LG Display

null

lgdisplay.com

Xong phần về ma trận PenTile RGBW. Giờ hãy nói về IPS LCD đi! Nếu như PenTile RGBW là cách hy sinh chất lượng hiển thị để có mức giá tốt, thì lựa chọn IPS LCD lại mang đến một cuộc trao đổi khác. Giữa IPS và VA, bạn sẽ buộc phải chọn loại có ưu điểm tốt hơn, cá nhân mình thì chọn VA.

VA thường được đánh giá cao hơn IPS (ảnh: https://www.rtings.com/tv/learn/ips-led-vs-va-lcd)

IPS vs VA: Comparing LCD types found in TVs

There are two types of LCD panels used in LED-backlit TVs today: In-Plane Switching (IPS) and Vertical Alignment (VA). While they are both Liquid Crystal Display types, there are many differences between the performance of these two technologies.

rtings.com

Với IPS, bạn sẽ có góc nhìn mở rộng nhưng phải chịu độ sâu màu đen kém, độ tương phản cũng kém. Với VA thì ngược lại, độ tương phản và độ sâu màu đen đều tốt hơn nhưng góc nhìn bị hẹp đi. Thông thường để LCD cho chất lượng hình ảnh tốt, người ta sẽ ưu tiên dùng VA hơn.

Đó là các lý thuyết chung chung về IPS LCD PenTile RGBW, tổng hợp lại chúng ta có gì?

Ưu điểm:

Góc nhìn rộng.

Giá thành rẻ.

Độ sáng cao hay tương tự là tiết kiệm tiêu thụ điện năng.

Nhược điểm:

Độ phân giải khả dụng giảm.

Bão hòa và chính xác màu giảm.

Màu đen kém.

Tương phản kém.

Đây là một lựa chọn không được khuyến khích, hy sinh quá nhiều chất lượng hình ảnh để giảm chi phí, trong khi điểm cộng góc nhìn rộng mang lại vẫn không đủ.

LG Display giới thiệu về công nghệ LCD M của họ

Thật tệ nếu KE8500 dùng tấm nền IPS LCD ma trận PenTile RGBW!

Vậy quay trở lại với mẫu TV của VinSmart, tại sao mình lại đặt ra giả thuyết tấm nền trên KE8500 là IPS LCD PenTile RGBW? Phải chăng chỉ dựa vào mỗi tên nhà cung cấp được hé lộ là LG Display?

Kỳ thực, đó là dựa vào chính tấm hình chụp bảng mạch của tấm nền do Mod đăng tải. Trên bảng mạch có đoạn mã "6870S-2706B" và sau khi tra cứu Google, mình nhận được kết quả bảng mạch này còn được dùng trên một số mẫu TV của LG là UK6470 và UK6300. Tiếp tục truy ngược theo hai mẫu TV này, mình nhận được kết quả chúng đều dùng tấm nền IPS ma trận PenTile RGBW.

Các bạn có thể kiểm tra qua các ảnh chụp màn hình dưới đây:

Đoạn mã lấy được từ hình chụp trong bài mổ xẻ TV của Mod

Trùng hợp cũng xuất hiện trên một trang bán linh kiện điện tử nước ngoài (tham khảo https://picclick.de/LG-55UK6470-6870S-2707B-6870S-2706B-PCB-Panel-Buffer-163939155477.html)

LG 55UK6470 / 6870S-2707B 6870S-2706B PCB Panel Buffer Boards Links und Rechts • EUR 19,90

LG 55UK6470 / 6870S-2707B 6870S-2706B PCB Panel Buffer Boards Links und Rechts - EUR 19,90. TV Boards, Parts & Components with a damaged screen. 100% working condition.LG 55UK6470 / 6870S-2707B 6870S-2706B PCB Panel Buffer Boards Links und...

picclick.de

Từ đó tìm ra mẫu TV UK6470 của LG đang dùng tấm nền RGBW (tham khảo https://www.displayspecifications.com/en/model/b452121e)

54.6" LG 55UK6470PLC - Specifications

Specifications of LG 55UK6470PLC. Display: 54.6 in, IPS, Direct LED, 3840 x 2160 pixels, Viewing angles (H/V): 178 ° / 178 °, Brightness: 250 cd/m², Static contrast: 1300 : 1, Refresh rate: 60 Hz, Frame interpolation: 1600 PMI (Picture Mastering...

displayspecifications.com

Và cũng lại có trên các trang bán linh kiện cho TV LG UK6300, sử dụng tấm nền RGBW (tham khảo https://www.tvparts.co.uk/lcd-tv-spares/COF-IC--amp;-PCB/lg-cof-ic-pcb/6870s-2707b-6870s-2707b-cof-ic-pcb-for-lg-55uk6300plb-bekwljp, https://www.ebay.co.uk/itm/6870S-2706B-6870S-2706B-COF-IC-PCB-FOR-LG-55UK6300PLB-BEKWLJP-/233370029849, https://www.rtings.com/tv/reviews/lg/uk6300)

6870S-2706B (6870S-2706B) COF IC & PCB FOR LG 55UK6300PLB.BEKWLJP

tvparts.co.uk

Chính vì những thông tin ở trên, nỗi lo sợ ban đầu đã hình thành giả thuyết này. Kỳ thực, mình mong những gì có được là không chính xác và giả thuyết này sẽ bị bác bỏ hơn. Bởi nếu nó được xác nhận là đúng, thì cá nhân mình sẽ rất thất vọng. Đây là lựa chọn đi ngược lại hoàn toàn công thức truyền thống để TV có một chất lượng hình ảnh ở mức nhất định. Mình không rõ lý do nào mà VinSmart lại dùng lựa chọn này, nhưng nó có thể liên quan đến việc tiết kiệm chi phí chăng?

Cách kiểm tra chính xác nhất là dùng camera marco để chụp thật sát màn hình TV. Khi có ảnh phóng đại của một cụm điểm ảnh trên màn hình, ta sẽ biết được nó xếp theo RGB-RGB hay RG-BG-RG-BG. Đây cũng là cách mà các kênh công nghệ phương Tây vẫn làm. Mình vẫn mong giả thuyết đặt ra bị sai, rằng tấm nền 4K chuẩn RGB Stripe, chứ không phải PenTile RGBW 3K.

Chụp marco màn hình TV LG UF690V (ảnh: https://www.hdtvtest.co.uk/news/rgbw-201510084189.htm, fan của Vincent Teoh đâu giơ tay! )

Faux-K: RGBW LED TV Spoils 4K UHD Resolution & Colour

While the small loss of detail wasn't visible in most real-life content, an RGBW LED LCD TV suffers from compromised colour fidelity.

hdtvtest.co.uk

Họ nên đi theo công thức phần cứng của người đi trước

Công thức truyền thống để tạm tin tưởng TV hiển thị hình ảnh ổn là [tấm nền VA ma trận RGB Stripe đèn nền LED FALD]. Đối lập với nó sẽ là [IPS PenTile RGBW Edge LED]. Với mức giá dưới 20 triệu đồng, chúng ta khó có thể đòi hỏi đèn nền LED bố trí FALD (full-array local dimming), vậy nên Direct LED hay Edge LED thì cũng chấp nhận được. Vậy giả sử không may, trường hợp giả thuyết kia thành sự thật thì sao?

Việc chọn IPS PenTile RGBW thật khó mà hiểu được. Lựa chọn này khiến ngay từ trang bị phần cứng, KE8500 đã khó có thể hứa hẹn về chất lượng hiển thị. IPS khiến màu đen và tương phản kém đi, còn PenTile RGBW sẽ giảm độ phân giải hiệu quả, màu sắc kém chính xác, sản lượng màu cũng giảm. Ngay từ phần cứng đã như vậy, phần mềm khó có thể giải quyết hết được các điểm yếu cố hữu của cách trang bị này.

Công thức trang bị phần cứng để TV LCD có hình ảnh đáng tin cậy

Có thể sẽ có bạn thắc mắc tại sao phải đi theo công thức tiêu chuẩn kia. Có hai lí do chính:

Công thức kia hay được sử dụng kể từ dòng TV X90(x) cho đến MASTER Z9(x). Người Mỹ có câu: "In God we trust." Ở đây cũng tương tự, chỉ cần thay chữ "God" đi là được, chắc các bạn hiểu ý mình. Rất đơn giản phải không nào!

VA sẽ giúp cải thiện màu đen và tương phản vốn là điểm yếu của LCD, ma trận RGB Stripe giúp màu sắc được thể hiện tốt hơn. Còn với đèn nền LED FALD, đây là đóng góp của một hãng hay bị xem là "bảo thủ, tụt hậu" về công nghệ. TV LCD dùng đèn nền LED đầu tiên trên thế giới được họ ra mắt từ 2004, bố trí full-array. Đến năm 2008, ra tiếp mẫu kế nhiệm bổ sung thêm local dimming. Tại thời điểm 2008, mẫu LCD LED FALD này là https://gizmodo.com/non-review-i-love-you-sony-xbr8-triluminos-led-lcd-hd-5341202, chỉ chịu thua Pioneer Kuro dùng màn hình Plasma. Hãng "tụt hậu" kia đã góp phần hoàn thiện công thức, đặt nền móng cho TV LCD đến tận ngày nay.

Đã hơn một thập niên, công thức kia vẫn còn được sử dụng để TV LCD cho ra hình ảnh tốt (ảnh: https://www.samsung.com/us/televisions-home-theater/tvs/qled-8k-tvs/55-class-q900-qled-smart-8k-uhd-tv-2019-qn55q900rbfxza/ của Samsung)

Bao nhiêu năm qua, công thức này đã được 'xào nấu' bởi cả ngành truyền hình. Đặc biệt ở các trận so tài đẳng cấp flagship về chất lượng hiển thị, là một trang bị phần cứng bắt buộc của TV LCD flagship. Hồi 2017, Samsung ra mắt flagship TV QLED Q9, không tuân theo trọn vẹn công thức mà chuyển qua dùng Edge LED. Mình đã chê trách điểm đó rất nhiều và đến năm sau, hãng dường như cũng "chịu tiếp thu" và đổi về đúng kiểu LED FALD, chất lượng hình ảnh thăng tiến rõ rệt.

Công thức này chưa bao giờ hao mòn về giá trị của nó. Muốn TV LCD có hình ảnh từ ổn đến đẹp, cần thiết đầy đủ combo [VA RGB Stripe LED FALD]. Hoặc ở tầm giá rẻ, có thể bỏ FALD đi để dùng Direct LED hay Edge LED, nhưng hai phần kia vẫn phải giữ nguyên. Cá biệt có một vài mẫu LCD cao cấp đổi từ FALD sang Edge LED mà hình ảnh vẫn rất xuất sắc (X93E), nhưng vì VinSmart là một hãng mới gia nhập thị trường, mình không dám hy vọng họ có thể làm được như hãng "bảo thủ" kia. Chỉ cần tuân theo nhiều nhất có thể công thức cơ bản là được.

Nếu KE8500 đang dùng tấm nền IPS LCD ma trận PenTile RGBW, đó sẽ là điều đáng tiếc vì làm giảm chất lượng hình ảnh (ảnh: Tinh Tế)

Kết thúc

Bài viết đã khá dài nên mình sẽ dừng ở đây. Trong phần 2 kế tiếp, mình sẽ bàn nốt về hai vấn đề còn lại, mở rộng từ trường hợp của chiếc KE8500 để anh em có nhiều cái thảo luận hơn. Bài này viết không phải để bóc phốt, dìm hàng, mình cũng như anh em, mong muốn người tiêu dùng Việt Nam có sản phẩm tốt hơn để lựa chọn mà thôi. Chúc anh em thảo luận vui vẻ!

P/s: Mình bị lỗi hiển thị link dù đã chèn vào text. Mod nào fix hộ được không? Bài xem không giống như soạn, bày hết cả link ra.

Làm sao để trình bày bài đọc được như trong khung soạn thảo vậy?