HỌC VIỆN ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN-TẬN TÂM-CHẤT LƯỢNG: Classical ‘đen’ – Từ Joplin tới Marsalis: Nhà soạn nhạc da đen lẫy lừng

Nhạc cổ điển là thể loại đậm chất Âu, một thứ nhạc nghệ thuật của phương Tây. Vì thế, ở một góc độ nào đó, những nhà soạn nhạc cổ điển gốc Phi đang dần bị lãng quên.

Có quan điểm cho rằng ông Beethoven là người da màu tràn ngập trên mạng xã hội. Màu da của ông hơi ngăm với mái tóc xoăn, đen. Thêm một số bằng chứng khác ủng hộ Beethoven có một chút dòng máu châu Phi trong huyết quản.

Đã từ lâu, phân biệt chủng tộc đã âm thầm đi sâu vào trong âm nhạc. Điều này không cần thiết trong lĩnh vực này, vì trên thực tế, nó làm mất đi chiều rộng và chiều sâu của âm nhạc khi nó lấy cảm hứng từ tâm hồn của người da màu. Âm nhạc có nguồn gốc từ họ đã vượt ra khỏi phạm vi cục bộ vương đến phạm vi toàn cầu, mở rộng khái niệm nhạc cổ điển, một thứ âm nhạc nghiêm túc, vì nghệ thuật.

Nhạc cổ điển "đen" – một cơ hội bị lãng quên

Đối với nhạc cổ điển của người da màu, dường như họ đã chấp nhận đi ngược dòng nước và ít nhiều tìm thấy được tiếng nói riêng và khẳng định được mình. Cho dù nhạc của họ hầu như không được thấy trình diễn rộng rãi trên những sân khấu lớn bởi những trở ngại và định kiến mà họ phải đối mặt.

Đi sâu hơn một chút, nhà soạn nhạc người Séc, Antonin Dvorak người làm giáo sư âm nhạc tại Mỹ từ năm 1892-1895, cũng là người châu Âu duy nhất đào sâu về người bản xứ - tức người gốc Mỹ và người Mỹ gốc Phi. Bản giao hưởng "From The New World" nổi tiếng của Dvorak thể hiện ít nhiều nội dung đó.

Trở về những năm 30 của thể kỉ trước, những nhà soạn nhạc da màu như Samuel Coleridge-Taylor, William Grant Still và William L. Dawson có sử dụng lại ngôn từ, tinh thần của ca khúc và nhịp điệu của Dvorak vào trong những sáng tác của họ. Sau đó, những kết quả được đón nhận bởi giới phê bình nhưng thường không được nhiều người biết tới.

Từ Scott Joplin đến Wynton Marsalis – 2 cuộc đời khác biệt

Với Scott Joplin, tua nhanh về năm 1974 với "The Sting", phim giành được 7 giải Oscar, trong đó có giải phim hay nhất năm, một ca khúc không thể tách rời, nó như linh hồn của phim và đảm bảo khi nghe phần lớn anh em sẽ quen thuộc với nó: "The Entertainer" của Scott Joplin. Thời gian đó, Maple Leaf Rag của Joplin là ca khúc được chọn để mở ở phòng tiếp khách của nhiều người. Bằng rất nhiều khó khăn, Joplin cố gắng chống chọi lại với những trở ngại khi ông được chọn là nhà soạn nhạc nghệ thuật.

Mãi đến năm 1970, vở opera duy nhất còn sót lại của ông được trình diễn, từ đó người ta mới biết đến ngôi mộ không tên của ông ở quận East Elmhurst (New York). Joplin được coi là những người khởi xướng nhạc Jazz, mặc dù về hình thức, nội dung cũng như sự hài hòa trong sáng tác của ông là hoàn toàn cổ điển.

Wynton Learson Marsalis (sinh 18 tháng 10 năm 1961) là một tay chơi kèn trumpet và nhà sáng tác nhạc jazz nổi tiếng của Mỹ hiện nay. Ông cũng lừng danh trong lãnh vực nhạc cổ điển. Wynton Marsalis là giám đốc âm nhạc tại Trung tâm nhạc jazz Lincoln.

Ngoài kỹ thuật trình tấu nhạc cổ điển và nhạc jazz điêu luyện, Wynton Marsalis còn có khả năng sáng tác nhạc jazz. Nhạc ông có phong thái phức tạp nhưng lại có vẻ trẻ trung, hiện đại và phong cách đại chúng. Tính đến năm 2006, ông đã phát hành 16 đĩa nhạc cổ điển và 30 đĩa nhạc jazz, lãnh 9 giải Grammy, và được trao tặng giải thưởng Pulitzer về âm nhạc, lần đầu tiên giải này về tay một nhạc sĩ nhạc jazz.

Mặc dù sáng tác của 2 ông được nhiều người biết đến nhưng để vượt qua được rào cản về màu da hay những định kiến lâu đời của phương Tây đó là một nỗ lực không hề nhỏ.

Khi người da màu cũng viết "nhạc da trắng" và ngược lại

Đến năm 1996, giải Pulitzer lần đầu tiên được trao cho nhà soạn nhạc da đen: George Walker (1922-2018), tác giả của Lilacs, bối cảnh của bài hát từ thơ của Walt Whitman thương tiếc Abraham Lincoln bị ám sát năm 1963, ông sáng tác khoảng 100 tác phẩm của anh thể hiện rất nhiều phong cách, từ Debussy và Stravinsky đến phong cách serialism và nhạc vô điệu (atonality).

Rõ ràng người ta không cần phải là người da trắng để viết nhạc theo truyền thống châu Âu, cũng không cần phải là người da đen để kết hợp thành công các xung đột của người Mỹ gốc Phi. Ví dụ nổi tiếng nhất: George Gershwin, một nhà soạn nhạc da trắng, và kiệt tác của ông, vở opera "Porgy and Bess" năm 1935. Tuy nhiên, chỉ sau một vài buổi biểu diễn, bản giao hưởng - và những sáng tạo khác giống như vậy - đã biến mất khỏi các sân khấu.

Một khi nền âm nhạc của Mỹ vẫn còn tập trung vào nền văn hóa của châu Âu. Họ đã bỏ lỡ những điều thực sự thú vị đó. Vì bây giờ, nhạc cổ điển trở nên lép vế so với các thể loại khác, thì những sáng tạo của những người da màu vẫn đáng để nghe và cảm nhận.

Tham khảo: DW