Hai thành ngữ "Đều như vắt tranh" và "Đều như vắt chanh" khiến nhiều người tranh cãi, cụ thể là ở hai từ "tranh" hay "chanh".
Nhiều người cho rằng "đều như vắt chanh" mới chính xác nhưng thực tế câu này không có ý nghĩa bởi vắt quả chanh thì làm sao mà đều được. Chính xác phải là "Đều như vắt tranh".
"Vắt tranh" trong câu thành ngữ này là một thao tác trong quá trình làm những tấm bằng cỏ tranh để sử dụng khi làm nhà. Cỏ tranh còn có tên gọi khác là bạch mao căn, cỏ tranh săng, nhả cà, lạc cà… thuộc họ nhà lúa phân bố từ đồng bằng đến vùng trung du, miền núi ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam nước ta.
Ngày xưa, cỏ tranh là vật liệu phổ biến được sử dụng để làm nhà. Người ta thường bện cỏ tranh thành từng tấm (để lợp mái hoặc dựng vách) theo kích thước phù hợp với quy mô của nhà, quy trình này được gọi là "đánh tranh".
Đánh tranh là một kỹ thuật khó, yêu cầu tính thẩm mỹ cao, các nắm sợi tranh (hay còn gọi là một vắt) phải đều tăm tắp để khi lợp lên mái trông đẹp và sẽ không bị thấm nước mưa.
Như vậy, từ "vắt" trong "vắt tranh" là danh từ. Và câu thành ngữ "Đều như vắt tranh" ý nói làm một cái gì đấy rất đồng đều.
Mái nhà lợp bằng tranh rất bền, mát mẻ hơn so với lợp bằng ngói, tôn. Với những mái lợp dày 15 – 20cm có tuổi thọ lên tới 20 - 30 năm.
