Từ trước đến nay, việc kiểm soát không lưu là công việc do con người đảm nhận. Những người ngồi trong tháp điều khiển là "mắt xích sống" giữ an toàn cho hàng nghìn chuyến bay mỗi ngày với việc hướng dẫn máy bay cất và hạ cánh, đảm bảo các tuyến bay không giao nhau, phản ứng với các tình huống phát sinh. Nhưng khi trí tuệ nhân tạo ngày càng mạnh mẽ, một câu hỏi bắt đầu được đặt ra một cách nghiêm túc: liệu AI có thể thay thế – hoặc ít nhất là hỗ trợ – các kiểm soát viên trong tháp không lưu? Thực tế, nhiều quốc gia đã bắt đầu các thử nghiệm với hệ thống AI tại các sân bay lớn nhằm tìm hiểu giới hạn và tiềm năng của công nghệ này.
Dù ngành hàng không đã có nhiều bước tiến trong tự động hóa, phần lớn quá trình điều phối bay vẫn phụ thuộc vào con người. Sự phức tạp, khối lượng công việc lớn và tính chất không thể sai sót khiến các kiểm soát viên luôn phải làm việc với áp lực cao. Và khi con người là trung tâm của hệ thống, rủi ro từ sai sót cũng là điều khó tránh.
Việc kiểm soát không lưu hiện đang được vận hành bởi con người là chính
Trên thực tế, đã từng có nhiều vụ tai nạn hàng không nghiêm trọng trên thế giới mà nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ lỗi của kiểm soát viên không lưu tại trạm điều khiển, điển hình là vụ va chạm trên không tại Überlingen (Đức, 2002) khiến 71 người thiệt mạng, vụ tai nạn GOL 1907 (Brazil, 2006) làm 154 người thiệt mạng, và vụ va chạm giữa máy bay Sabreliner và Cessna 172 tại San Diego (Mỹ, 2015) khiến 5 người tử vong do kiểm soát viên nhận diện nhầm máy bay và điều phối sai trong lúc quá tải công việc
Thực trạng hiện nay: con người vẫn giữ vai trò chính
Dù ngành hàng không đã có nhiều bước tiến trong tự động hóa, phần lớn quá trình điều phối bay vẫn phụ thuộc vào con người. Sự phức tạp, khối lượng công việc lớn và tính chất không thể sai sót khiến các kiểm soát viên luôn phải làm việc với áp lực cao. Và khi con người là trung tâm của hệ thống, rủi ro từ sai sót cũng là điều khó tránh.
Việc kiểm soát không lưu hiện đang được vận hành bởi con người là chính
Trên thực tế, đã từng có nhiều vụ tai nạn hàng không nghiêm trọng trên thế giới mà nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ lỗi của kiểm soát viên không lưu tại trạm điều khiển, điển hình là vụ va chạm trên không tại Überlingen (Đức, 2002) khiến 71 người thiệt mạng, vụ tai nạn GOL 1907 (Brazil, 2006) làm 154 người thiệt mạng, và vụ va chạm giữa máy bay Sabreliner và Cessna 172 tại San Diego (Mỹ, 2015) khiến 5 người tử vong do kiểm soát viên nhận diện nhầm máy bay và điều phối sai trong lúc quá tải công việc
Cùng với những vụ việc tương tự, người ta bắt đầu soi lại toàn bộ hệ thống không lưu. Nhiều tháp điều khiển vẫn sử dụng giấy để theo dõi chuyến bay, hệ thống đèn đường băng vẫn là loại từ những năm 1980. Trong khi đó, số lượng chuyến bay toàn cầu tăng mạnh nhưng lực lượng nhân sự hiện vẫn không theo kịp. Những bất cập này khiến các chuyên gia nghĩ đến việc sử dụng AI. Ngoài ra, mặc dù các hệ thống theo dõi vị trí và tốc độ máy bay vẫn chủ yếu dựa vào radar, dữ liệu số, nhưng việc quan sát bằng mắt tại chỗ vẫn được duy trì trong suốt gần 100 năm qua, đây là điểm rất "analog" trong một ngành đang chịu áp lực đổi mới số hóa.
AI có thể làm gì để hỗ trợ kiểm soát không lưu?
Hiện tại, tại sân bay Heathrow, London và Changi, Singapore, một hệ thống AI mang tên Aimee đang được thử nghiệm để hỗ trợ con người trong công việc điều phối mặt đất. Aimee được tích hợp camera toàn cảnh 360 độ, có thể theo dõi nhiều máy bay cùng lúc và phát hiện những tình huống tiềm ẩn nguy hiểm mà mắt người có thể bỏ lỡ, đặc biệt khi nhân viên đã quá mệt mỏi vì ca làm dài.Aimee không tự đưa ra quyết định, nhưng có thể đưa ra cảnh báo, nhắc nhở kiểm soát viên tập trung vào một số điểm nóng. Nó cũng được "huấn luyện" để quan sát giống như một kiểm soát viên như quan sát đuôi máy bay đã rời khỏi đường băng hay chưa, hoặc nhận biết vật thể khuất tầm nhìn. Những khả năng này giúp tăng cường độ chính xác và hiệu quả trong việc giám sát. Ngoài ra, hệ thống này còn tích hợp nhiều nguồn dữ liệu như video trực tiếp từ camera, bản đồ môi trường mặt đất, và cả bản ghi giọng nói giữa phi công và kiểm soát viên, giúp mở rộng khả năng giám sát đồng thời trên diện rộng, kể cả với máy bay bị che khuất tầm nhìn. Nhờ những tích hợp này, Aimee không chỉ theo dõi được vị trí máy bay mà còn hiểu ngữ cảnh hoạt động, đưa ra phản hồi phù hợp.
Aimee đang được sử dụng tại Heathrow
Thêm vào đó, AI cũng có thể nhận diện sớm các xung đột tiềm ẩn trong không phận. Đây là điều rất quan trọng ở những sân bay mật độ bay cao. Ngoài ra, công cụ này còn có thể đóng vai trò hỗ trợ cho các hệ thống tránh va chạm như TCAS, vốn đã hoạt động tốt nhưng đôi khi vẫn đưa ra các cảnh báo giả. Thế hệ mới như ACAS X, với tích hợp AI, đã được thử nghiệm hàng triệu tình huống va chạm mô phỏng để giảm thiểu cảnh báo không cần thiết và tăng độ chính xác. ACAS X còn được kỳ vọng có thể chỉ đạo máy bay tránh nhau theo phương ngang, còn TCAS truyền thống chỉ hướng dẫn lên hoặc xuống. Việc tích hợp AI như vậy có thể làm giảm số lượng cảnh báo giả vốn gây phiền toái cho cả phi công và người kiểm soát.
Một trong những lợi ích khác bao gồm việc giảm gánh nặng cho các tháp điều khiển thiếu nhân sự, tăng khả năng điều hành cho những sân bay có mật độ bay cao mà không cần xây mới, và tiết kiệm chi phí bảo trì nhờ sử dụng hệ thống kỹ thuật số. AI/hệ thống kỹ thuật số cũng giúp nâng cấp nhanh hơn những tháp điều khiển cũ, kéo dài tuổi thọ hạ tầng và giảm chi phí duy trì – ưu điểm được thể hiện rõ qua các thử nghiệm tại Heathrow và Changi.
Những rào cản và lo ngại: AI vẫn chưa hoàn hảo
Tuy vậy, không phải ai cũng tin tưởng hoàn toàn vào AI trong môi trường đặc biệt như điều phối không lưu. Bởi vì sẽ luôn tồn tại những tình huống bất ngờ không thể lường trước, từ thời tiết cực đoan đến lỗi kỹ thuật, mà AI, vốn hoạt động dựa trên dữ liệu quá khứ, chưa thể xử lý linh hoạt như con người. AI không có trực giác, không có khả năng phán đoán sáng tạo hay hiểu ngữ cảnh đầy đủ như một con người dày dạn kinh nghiệm. Ngoài ra, AI đưa thêm một lớp phức tạp vào hệ thống vốn đã không chắc chắn, và có thể khiến sự phụ thuộc của con người vào máy móc ngày càng lớn, làm giảm khả năng chủ động xử lý tình huống hiếm gặp hoặc khẩn cấp.
Quảng cáo
Việc sử dụng AI được kì vọng sẽ giúp việc điều phối bay an toàn hơn, nhưng cũng đặt ra nhiều rủi ro
Ngoài ra, việc lạm dụng tự động hóa có thể khiến con người trở nên thụ động và đánh mất kỹ năng phản ứng nhanh khi cần. Các chuyên gia cũng lo ngại về những rủi ro bảo mật – khi hệ thống điều phối bay trở nên ngày càng kết nối và phụ thuộc vào công nghệ, chúng cũng trở thành mục tiêu hấp dẫn cho tin tặc. Nhiều ý kiến cảnh báo rằng nếu quá tin vào AI, con người sẽ dễ "mất cảnh giác," vô hình chung tạo ra những hiểm họa mới do sự chủ quan trong giám sát.
Một câu hỏi lớn khác là: nếu tai nạn xảy ra do quyết định của AI, ai sẽ chịu trách nhiệm? Có nên để AI quá cẩn trọng để tránh mọi rủi ro, hay linh hoạt hơn giống con người? Việc xác định ranh giới giữa hỗ trợ và thay thế con người là một vấn đề vừa pháp lý vừa đạo đức, mà ngành hàng không chưa có câu trả lời rõ ràng. Các nhà hoạch định chính sách sẽ cần xây dựng khung pháp lý mới để giải quyết những câu hỏi trách nhiệm này trước khi có thể trao nhiều quyền điều hành hơn cho trí tuệ nhân tạo.
Hiện tại, dù còn nhiều tranh luận, nhưng AI vẫn đóng một vai trò nhất định trong ngành hàng không khiến nó hiệu quả hơn, chính xác hơn, và an toàn hơn. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia vẫn đồng ý rằng AI nên đóng vai trò hỗ trợ chứ chưa thể thay thế hoàn toàn con người. Những hệ thống như Aimee rất hứa hẹn trong việc giảm tải công việc và tăng độ chính xác cho các kiểm soát viên. Nhưng sự hiện diện của con người – với tư duy phản biện, linh hoạt, và khả năng phản ứng với cái chưa từng xảy ra – vẫn là điều không thể thiếu.
Nguồn: [1][2][3][4]
Khóa học Machine Learning cơ bản- Khoa học dữ liệu - AI 
==***==
Khoá học Quản trị Chiến lược Dành cho Lãnh đạo Doanh nghiệp
==***==
Nơi hội tụ Tinh Hoa Tri Thức - Khơi nguồn Sáng tạo
Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com
Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com
---
Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên ZALO!
Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên Facebook!
Bảo mật và tấn công Website - Hacker mũ trắng
KHÓA HỌC LẬP TRÌNH PYTHON TỪ CƠ BẢN ĐẾN CHUYÊN NGHIỆP 
Khóa học Lập trình Visual Foxpro 9 - Dành cho nhà quản lý và kế toán 
Khóa học hướng dẫn về Moodle chuyên nghiệp và hay Xây dựng hệ thống đào tạo trực tuyến chuyên nghiệp tốt nhất hiện nay. 
Khóa học AutoIt dành cho dân IT và Marketing chuyên nghiệp 
Khoá học Word từ cơ bản tới nâng cao, học nhanh, hiểu sâu 
Khóa học hướng dẫn sử dụng Powerpoint từ đơn giản đến phức tạp HIỆU QUẢ 
Khóa học Thiết kế, quản lý dữ liệu dự án chuyên nghiệp cho doanh nghiệp bằng Bizagi 
Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng Power Query trong Excel 
Khóa học Lập trình WEB bằng PHP từ cơ bản đến nâng cao 
Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng SPSS - Chìa khóa thành công!
Khóa học "Thiết kế bài giảng điện tử", Video, hoạt hình kiếm tiền Youtube bằng phần mềm Camtasia Studio 
Khóa học HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ VIDEO CLIP CHO DÂN MARKETING CHUYÊN NGHIỆP 
HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ QUẢNG CÁO VÀ ĐỒ HỌA CHUYÊN NGHIỆP VỚI CANVA Hãy tham gia khóa học để trở thành người chuyên nghiệp. Tuyệt HAY!😲👍 
GOOGLE SPREADSHEETS phê không tưởng 
Hãy tham gia khóa học để biết mọi thứ
Khóa học Ba, Mẹ và Bé - Cùng bé lập trình TUYỆT VỜI
Khóa học sử dụng Adobe Presenter-Tạo bài giảng điện tử 
Để thành thạo Wordpress bạn hãy tham gia khóa học 
Khóa học sử dụng Edmodo để dạy và học hiện đại để thành công 
==***== Bảo hiểm nhân thọ - Bảo vệ người trụ cột 
Cập nhật công nghệ từ Youtube tại link: congnghe.hocviendaotao.com
Tham gia nhóm Facebook
Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com
Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com
Bảo mật và tấn công Website - Hacker mũ trắng
KHÓA HỌC LẬP TRÌNH PYTHON TỪ CƠ BẢN ĐẾN CHUYÊN NGHIỆP
Khóa học AutoIt dành cho dân IT và Marketing chuyên nghiệp
Khoá học Word từ cơ bản tới nâng cao, học nhanh, hiểu sâu
Khóa học hướng dẫn sử dụng Powerpoint từ đơn giản đến phức tạp HIỆU QUẢ
Khóa học Thiết kế, quản lý dữ liệu dự án chuyên nghiệp cho doanh nghiệp bằng Bizagi
Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng Power Query trong Excel
Khóa học Lập trình WEB bằng PHP từ cơ bản đến nâng cao
Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng SPSS - Chìa khóa thành công!
kiếm tiền Youtube bằng phần mềm Camtasia Studio
Khóa học HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ VIDEO CLIP CHO DÂN MARKETING CHUYÊN NGHIỆP
HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ QUẢNG CÁO VÀ ĐỒ HỌA CHUYÊN NGHIỆP VỚI CANVA
Hãy tham gia khóa học để trở thành người chuyên nghiệp. Tuyệt HAY!😲👍
GOOGLE SPREADSHEETS phê không tưởng
Hãy tham gia khóa học để biết mọi thứ
Khóa học Ba, Mẹ và Bé - Cùng bé lập trình TUYỆT VỜI
Khóa học sử dụng Adobe Presenter-Tạo bài giảng điện tử
Để thành thạo Wordpress bạn hãy tham gia khóa học
Khóa học sử dụng Edmodo để dạy và học hiện đại để thành công
==***==
Bảo hiểm nhân thọ - Bảo vệ người trụ cột
Tham gia nhóm Facebook
Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com
Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com
Nguồn: Tinh Tế
Topics: Công nghệ mới
