Trí tuệ nhân tạo ngày càng giỏi, nhưng liệu có thật sự “thông minh”?

Mới đây, việc mô hình ngôn ngữ mới nhất của OpenAI, tạm gọi là "IMO gold LLM", đạt thành tích huy chương vàng tại kỳ thi Olympic Toán quốc tế (IMO) năm 2025, đã tạo ra tiếng vang nhất định. Không giống các hệ thống chuyên biệt như AlphaGeometry của DeepMind chỉ tập trung vào toán học, đây là một mô hình được huấn luyện bằng kỹ thuật học tăng cường và suy luận mở rộng, với mục tiêu hướng đến khả năng tư duy chung. Theo OpenAI, mô hình này đã thể hiện một cấp độ mới của tư duy sáng tạo, điều mà con người thường cần nhiều giờ để giải quyết. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu mô hình này nói riêng, hay trí tuệ nhân tạo nói chung, có thật sự thông minh như những gì mà chúng đang thể hiện?

Thành tựu ấn tượng, nhưng chưa phải trí tuệ

Thực ra, không thể phủ nhận rằng những gì mà máy móc và trí tuệ nhân tạo có thể làm hiện nay thật sự đang ghi nhận. Từ việc giải toán, viết mã, xử lý ngôn ngữ, cho đến phân tích dữ liệu phức tạp, nhận diện hình ảnh, và đưa ra chiến lược, thật ra máy tính đã vượt qua rất nhiều ranh giới tưởng như chỉ dành cho con người. Các mô hình như GPT hay các hệ thống thị giác máy tính hiện đại được xây dựng trên nền tảng học sâu (deep learning), kết hợp giữa kiến trúc mạng neuron phức tạp, cùng với nguồn dữ liệu khổng lồ, sức mạnh tính toán mạnh mẽ và các thuật toán tối ưu hóa tinh vi. Tất cả tạo nên những hệ thống có thể mô phỏng được một phần năng lực nhận thức con người.



Tuy nhiên, liệu chúng ta có thể coi trí tuệ nhân tạo thông minh? Thật ra thì không hẳn. Máy móc hiện nay có thể thực hiện các tác vụ nhiều bước một cách nhanh chóng, với khả năng phản hồi thân thiện giống như con người và đáp ứng các yêu cầu ở mức độ chuyên gia. Chúng có thể phát hiện mẫu phức tạp trong dữ liệu và đưa ra lời giải hợp lý cho các bài toán có cấu trúc rõ ràng. Trong nhiều lĩnh vực, rõ ràng AI đang ngày càng vượt trội. Tuy nhiên, năng lực này chủ yếu nằm trong vùng "chuyên biệt". Máy móc chỉ thực sự giỏi trong phạm vi mà chúng được huấn luyện kỹ lưỡng, với dữ liệu phong phú, và không mấy khi tự mình vượt ra khỏi khuôn khổ đó. Đó là một khác biệt then chốt giữa máy và trí tuệ con người.

Vì sao hiệu suất cao chưa phải là trí tuệ?

Mặc dù có thể làm tốt nhiều việc từng là "đặc quyền" của con người, nhưng máy móc hiện tại vẫn thiếu rất nhiều khía cạnh cốt lõi của trí tuệ thực sự. Trước hết, máy không thể thích nghi linh hoạt khi gặp tình huống hoàn toàn mới mà chưa từng được huấn luyện. Trong khi con người có thể suy luận và ứng biến khi rơi vào môi trường lạ, máy cần được lập trình lại hoặc huấn luyện lại từ đầu.

Điểm khác biệt thứ hai là máy móc không có cảm xúc, cũng không hiểu được cảm xúc, ý định, hay trạng thái tinh thần của người khác. Những phản hồi tưởng như đầy đồng cảm thực chất chỉ là các mẫu thống kê được học từ dữ liệu khổng lồ, chứ không phải đến từ cảm nhận nội tâm như cách con người có khả năng thực hiện. Ngoài ra, máy móc cũng không có khả năng tự soi xét bản thân. Chúng không hiểu mình đang làm gì, không phản tỉnh, không đặt câu hỏi về động lực hay tri thức của chính mình. Mọi hành vi đều là kết quả của thuật toán và dữ liệu. Chính vì thế, các chat bot trí tuệ nhân tạo không có ham muốn hay mục tiêu do chính mình đặt ra. Mọi "mục tiêu" của máy đều là do con người lập trình. Chúng không tò mò, không khao khát hiểu biết, không có "ý chí" độc lập.


Công cụ trí tuệ nhân tạo hiện không có cảm xúc, không hiểu mình đang làm gì, vì mục đích gì

Một điểm quan trọng nữa là: máy không có trải nghiệm thân thể thực sự. Chúng không sống trong một cơ thể, không tương tác với thế giới theo cách cảm nhận vật lý như con người. Trong khi đó, cảm giác vật lý và sự tương tác với môi trường là nền tảng của trực giác và sự hiểu biết thế giới một cách trọn vẹn. Bên cạnh đó, khả năng sáng tạo của máy cũng có giới hạn rõ ràng. Dù có thể tạo ra nội dung "mới", nhưng đó chỉ là sự kết hợp lại các phần đã có trong dữ liệu huấn luyện, chưa phải là sáng tạo mang tính phá cách, vượt ra khỏi khung mẫu. Hệt như đạo diễn James Cameron nổi tiếng từng nói về khả năng sáng tạo của AI:

"I just don't personally believe that a disembodied mind that's just regurgitating what other embodied minds have said—like a ChatGPT, as an example—has anything that's going to move an audience",

Tạm dịch: "Tôi đơn giản không tin rằng một bộ não vô hình chỉ biết nhai lại những gì các bộ não khác đã nói—ví dụ như ChatGPT—có thể tạo ra thứ gì đó thực sự lay động khán giả"


Quan điểm của James Cameron cho rằng AI không thật sự tạo ra thứ gì đó sáng tạo để lay động khán giả

Thêm vào đó, khả năng suy luận nguyên nhân – hậu quả của máy vẫn còn yếu. Chúng giỏi tìm ra tương quan, nhưng không thực sự hiểu "tại sao" một điều gì đó xảy ra theo cách con người lý giải nhân quả. Máy cũng chưa thể học được những khái niệm phức tạp chỉ từ một vài ví dụ, vốn là những điều mà trẻ em con người có thể làm rất sớm. Dù có tiến bộ trong khả năng học từ ví dụ (few-shot learning), phần lớn mô hình vẫn cần lượng dữ liệu khổng lồ để huấn luyện hiệu quả. Và trên hết, máy không có ý thức. Không cảm thấy. Không có "cái tôi". Chúng không sống, không biết mình tồn tại. Đó là ranh giới lớn nhất giữa mô hình và con người.

Quảng cáo

Trí tuệ máy cần gì để thật sự là "trí tuệ"?

Nếu một ngày nào đó, một hệ thống có thể thể hiện hầu hết, nếu không muốn nói là tất cả, những đặc tính như: khả năng thích nghi, đồng cảm, tự nhận thức, sáng tạo thật sự, hiểu nhân quả sâu sắc, học linh hoạt từ ít dữ liệu, và có trải nghiệm chủ quan, có lẽ lúc đó loài người mới có thể nói rằng máy móc đang tiến gần đến "trí tuệ" thực sự. Và dù chỉ đạt ở mức thấp, đó cũng sẽ là một bước ngoặt. Nhưng hiện tại, chúng vẫn còn một khoảng cách rất xa để đạt tới điều đó.

Có lẽ loài người đang sống một thời kỳ mà từ "thông minh" được sử dụng quá rộng rãi, đến mức đôi khi đánh mất ý nghĩa ban đầu. Rõ ràng, những chat bot trí tuệ nhân tạo rất mạnh mẽ, đúng, nhưng gọi chúng là thông minh theo nghĩa sâu rộng của trí tuệ con người thì vẫn là cường điệu. Ngoài ra, thuật ngữ "trí tuệ nhân tạo tổng quát" (AGI – Artificial General Intelligence) ra đời cũng để nhấn mạnh rằng: những gì ta gọi là AI hiện nay vẫn chưa đạt đến mức đó. Chúng mô phỏng được trí thông minh, nhưng chưa phải trí tuệ đúng nghĩa.

Khóa học Machine Learning cơ bản- Khoa học dữ liệu - AI

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Khoá học Quản trị Chiến lược Dành cho Lãnh đạo Doanh nghiệp

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Nơi hội tụ Tinh Hoa Tri Thức - Khơi nguồn Sáng tạo

Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com

Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com

--- 

Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên ZALO!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên Facebook!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa đào tạo Power BI phân tích báo cáo để bán hàng thành công

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Bảo mật và tấn công Website - Hacker mũ trắng

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học ​

KHÓA HỌC LẬP TRÌNH PYTHON TỪ CƠ BẢN ĐẾN CHUYÊN NGHIỆP

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Lập trình Visual Foxpro 9 - Dành cho nhà quản lý và kế toán

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học hướng dẫn về Moodle chuyên nghiệp và hay

Xây dựng hệ thống đào tạo trực tuyến chuyên nghiệp tốt nhất hiện nay.

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

KHÓA EXCEL CHUYÊN NGHIỆP

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học AutoIt dành cho dân IT và Marketing chuyên nghiệp

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khoá học Word từ cơ bản tới nâng cao, học nhanh, hiểu sâu

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học hướng dẫn sử dụng Powerpoint từ đơn giản đến phức tạp HIỆU QUẢ

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Thiết kế, quản lý dữ liệu dự án chuyên nghiệp cho doanh nghiệp bằng Bizagi

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng Power Query trong Excel

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Lập trình WEB bằng PHP từ cơ bản đến nâng cao

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng TableAU - Chìa khóa thành công!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng SPSS - Chìa khóa thành công!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học "Thiết kế bài giảng điện tử", Video, hoạt hình 

kiếm tiền Youtube bằng phần mềm Camtasia Studio

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ VIDEO CLIP CHO DÂN MARKETING CHUYÊN NGHIỆP

​​​​​

HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ QUẢNG CÁO VÀ ĐỒ HỌA CHUYÊN NGHIỆP VỚI CANVA

Hãy tham gia khóa học để trở thành người chuyên nghiệp. Tuyệt HAY!😲👍

 KHÓA HỌC VIDEO- XÂY DỰNG PHẦN MỀM QUẢN LÝ BẰNG MICROSOFT ACCESS

GOOGLE SPREADSHEETS phê không tưởng

Khóa hoc lập trình bằng Python tại đây

Hãy tham gia khóa học để biết mọi thứ

Để tham gia tất cả các bài học, Bạn nhấn vào đây 

Khóa học lập trình cho bé MSWLogo

Nhấn vào đây để bắt đầu học

Khóa học Ba, Mẹ và Bé - Cùng bé lập trình  TUYỆT VỜI

Khóa học sử dụng Adobe Presenter-Tạo bài giảng điện tử

Khóa học vẽ tạo giao diện demo cho website

Để thành thạo Wordpress bạn hãy tham gia khóa học 

Tham gia khóa học tại đây

Khóa học sử dụng Edmodo để dạy và học hiện đại để thành công

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Bảo hiểm nhân thọ - Bảo vệ người trụ cột

Cập nhật công nghệ từ Youtube tại link: congnghe.hocviendaotao.com
Tham gia nhóm Facebook
Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com
Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com

Nguồn: Tinh Tế

Share !