1. Tiền đá Rai
Là phiên bản lớn và kỳ lạ nhất thế giới, đá Rai - loại đá vôi dẹt
được khoét lỗ ở giữa, đương kính 3,6m và trọng lượng tới 8 tấn - là loại
tiền tệ chỉ sử dụng tại đảo Yap, Solomon. Để có thể làm ra loại tiền
này, dân đảo đã phải đi xuồng sang những đảo xung quanh để mang đá về,
đẽo gọt và chạm khắc cẩn thận.
Nếu một người dân làng chết trong quá trình khắc, vận chuyển đá (mà đây không phải là chuyện hiếm) thì giá trị viên đá sẽ càng tăng thêm. Ngay cả khi thuyền chở những viên đá Rai này bị chìm xuống đáy biển, chúng vẫn là một phần của nền kinh tế, vẫn được trao đổi một cách hình thức và vẫn có chủ sở hữu. Tất nhiên, với độ lớn như vậy, đá Rai không thể vừa bất cứ chiếc ví nào. Chúng không được di chuyển, chủ nhân của chúng sẽ thay đổi theo thời gian và dân đảo đều biết ai đang sở hữu hòn đá nào.
2. Dao đồng
Những lưỡi dao bằng đồng được xem là hình thức đầu tiên của tiền xu,
được sử dụng rất rộng rãi vào thời nhà Chu của Trung Quốc (từ giữa năm
600 đến 200 trước công nguyên). Khoảng 2.500 năm trước, một hoàng tử
Trung Quốc đã cho phép quân đội sử dụng dao của họ để thanh toán khi
tiền trở nên khan hiếm, và dao đồng nhanh chóng trở thành một hình thức
tiêu chuẩn của tiền tệ. Sau này, trên một đầu dao được trang bị thêm cái
móc tròn để người dân có thể giữ tiền bằng dây lưng hoặc xỏ thành xâu
khi giao dịch.
3. Rắn Lobi
Đây là loại tiền tệ được khai sinh trong thực tế cuộc sống của những
người Ghana xưa. Tập quán canh tác nông nghiệp và kiếm sống trên những
cánh đồng khiến họ thường xuyên chạm mặt với những con rắn. Để tự bảo vệ
mình, người Ghana đeo trên người một con rắn bằng sắt, với niềm tin có
thể đuổi được rắn, giống như cách người ta dùng tỏi để xua đuổi ma cà
rồng. Sau này, những chú rắn sắt Lobi được dùng trong giao dịch và mua
bán, trở thành tiền tệ phổ biến.
4. Da sóc
Đây là một loại tiền tệ phổ biến ở Nga thời Trung cổ, thậm chí mõm,
móng vuốt hay tai của loài vật này cũng trở thành công cụ trao đổi cho
người dân vào thời điểm đó. Hình thức tiền tệ kỳ lạ này đã mang đến lợi
ích bất ngờ cho người Nga, nhưng không phải ở mặt kinh tế. Vào thời
Trung cổ, châu Âu từng bị tàn phá nặng nề bởi bệnh dịch hạch, mà tác
nhân lây bệnh được cho là từ những loài gặm nhấm như chuột, sóc. Giết
sóc và lấy da để giao dịch đã khiến số lượng tác nhân lây bệnh ở Nga
giảm đáng kể. Hiện nay, Phần Lan vẫn chấp nhận da sóc như một loại tiền
tệ, và giá của chúng là khoảng 3 cent.
5. Tiền có thể ăn được
Muối là loại tiền cổ xưa nhất trên thế giới. Trên thực tế, từ "lương"
trong tiếng Anh (salary) bắt nguồn từ chữ Latin "salarium", chỉ loại
tiền trả cho binh lính La Mã để mua muối. Trong suốt thời trung cổ, muối
là tiền tệ chính ở các quốc gia Đông Phi. Các loại tiền ăn được còn có
nghệ bọc trong xơ dừa ở quần đảo Solomon, cacao ở Mexico - Trung Mỹ, phô
mai Parmesan ở Italy (có thể dùng để thế chấp ngân hàng), trà ở Trung Á
và cả khoai tây nghiền. Tại những quốc gia thuộc cộng hòa Cameroon ngày
nay, 30 đơn vị khoai tây nghiền thậm chí còn mua được cả một cô vợ
6. Đồng tiền linh hồn
Kissi là loại tiền từng được sử dụng tại các bộ tộc châu Phi, hiện
thuộc Liberia, Sierra Leone, và Guinea. Đồng tiền này được đúc từ sắt
với một đầu hình chữ T, một đầu hình thìa dẹp với chiều dài từ 22 đến 38
cm. Nếu đồng tiền vô tình bị gãy, nó sẽ không còn giá trị lưu hành và
phải được phục hồi trong một buổi lễ đặc biệt có sự tham gia của thầy
phù thủy - thông thường là thợ rèn. Sau khi trả một khoản phí, các thầy
phù thủy này sẽ gắn lại các mảnh vỡ và tái sinh linh hồn đã thoát ra
khỏi Kissi. Đây cũng là lý do khiến Kissi được gọi là đồng tiền linh
hồn.
7. Tem phiếu
Với đặc điểm chỉ có thể mua được một loại hàng hóa nhất định thay vì
bất cứ sản phẩm dịch vụ nào, tem phiếu là một trong những loại tiền tệ
đặc biệt nhất trên thế giới. Đây là loại tiền được sử dụng phổ biến tại
Việt Nam thời kỳ bao cấp, và đến nay chúng đã không còn giá trị lưu
thông.
8. Tiền gỗ
Nhằm phục hồi kinh tế bị tàn phá bởi thế chiến thứ nhất (1914 -
1918), Đức đã buộc phải sử dụng bất cứ vật liệu nào để in tiền, đáp ứng
nhu cầu của người dân. Gỗ, lá nhôm, vải lanh, quân bài... đều được trưng
dụng trong thời kỳ này, và kéo dài cho đến khi ngân hàng trung ương
Reichsbank hồi phục.
9. Tiền phát ra tiếng
Vào năm 2007, Mông Cổ phát hành xu 500 Tugrik có in hình cựu Tổng
thống Mỹ John F. Kennedy ở mặt sau. Trên mặt này của đồng tiền có một
chiếc nút nhỏ, khi ấn vào có thể nghe thấy bài phát biểu nổi tiếng “Ich
bin ein Berliner” (Tôi là người Berlin) của Kennedy. Số xu này sau khi
phát hành đã rơi hết vào túi những nhà sưu tầm.
10. Tiền vũ trụ
Đây là loại tiền tệ mới nhất được phát minh ra, nhưng hiện tại chúng
chưa có giá trị lưu hành. Với mục đích để sử dụng trong không gian, nơi
mà khoảng cách có thể ngăn cản các giao dịch chuyển tiền điện tử, đồng
tiền này được một nhóm các nhà khoa học từ Trung tâm vũ trụ quốc gia và
Đại học Leicester chế tạo ra, với tên gọi QUID. Có thiết kế hình tròn
trơn, đồng tiền này sẽ không làm hỏng bất cứ thứ gì nếu chúng trôi nổi
trong môi trường không trọng lượng.
Nếu một người dân làng chết trong quá trình khắc, vận chuyển đá (mà đây không phải là chuyện hiếm) thì giá trị viên đá sẽ càng tăng thêm. Ngay cả khi thuyền chở những viên đá Rai này bị chìm xuống đáy biển, chúng vẫn là một phần của nền kinh tế, vẫn được trao đổi một cách hình thức và vẫn có chủ sở hữu. Tất nhiên, với độ lớn như vậy, đá Rai không thể vừa bất cứ chiếc ví nào. Chúng không được di chuyển, chủ nhân của chúng sẽ thay đổi theo thời gian và dân đảo đều biết ai đang sở hữu hòn đá nào.
2. Dao đồng
3. Rắn Lobi
4. Da sóc
5. Tiền có thể ăn được
6. Đồng tiền linh hồn
7. Tem phiếu
8. Tiền gỗ
9. Tiền phát ra tiếng
10. Tiền vũ trụ
Nguồn: Sưu tầm