Tại cuộc họp báo tổ chức hôm 5/11 vừa qua, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) đã tiết lộ nguyên nhân khiến sao Hỏa từ một hành tinh ấm áp và đầy nước trở nên giá lạnh, khô cằn. Theo đó, chính Mặt Trời và những cơn gió của nó đã từ từ 'thổi bay' bầu khí quyển của Hành Tinh Đỏ, với tốc độ của các phân tử lên đến 100 gam mỗi giây và thậm chí lớn hơn nhiều trong các cơn bão mặt trời.
Bằng cách thu thập dữ liệu về sự tương tác giữa gió mặt trời và ánh sáng tia cực tím đi vào bầu khí quyển sao Hỏa, tàu MAVEN (Mars Atmosphere and Volatile Evolutio) của NASA đang giúp các nhà khoa học có được nhận thức rõ ràng và chính xác hơn về cách mà tầng khí quyển của hành tinh này đang dần bị tước đi. Theo các nhà nghiên cứu, 75% mất mát xảy ra tại "đuôi" của sao Hỏa, 25% diễn ra ở cực. Đồng thời, một thất thoát không đáng kể cũng xảy ra trong đám mây khí bao quanh hành tinh đỏ.
Các nhà khoa học cho rằng sự mất mát này là do quá trình thổi liên tục của gió mặt trời - một dòng các hạt hạ nguyên tử thoát ra từ mặt trời và mang theo từ trường, với phạm vi ảnh hưởng lên đến hàng tỷ dặm. Khi những cơn gió và dòng chảy từ trường ập đến sao Hỏa, kết quả tạo thành thứ giống như máy phát điện, từ đó tạo ra điện trường. Điều này khiến các ion khí ở tầng cao của khí quyển sao Hỏa tăng tốc và bị thổi vào không gian liên hành tinh.
Ngoài ra, dữ liệu từ MAVEN còn cho biết cơn bão mặt trời diễn ra gần đây nhất trên hành tinh đỏ là vào tháng 3, cho thấy mức tổn thất là vô cùng nặng nề. NASA cho rằng việc các cơn bão mặt trời thường xuyên xuất hiện trong quá khứ là một yếu tố quan trọng trong sự mất mát của bầu khí quyển sao Hỏa.
"Cũng giống như hành vi trộm cắp vài đồng xu mỗi ngày, sự mất mát trở nên đáng kể theo thời gian", Bruce Jakosky, điều tra viên của MAVEN tại Đại học Colorado (Mỹ) cho biết. "Chúng tôi đã nhìn thấy rằng sự xói mòn khí quyển trở nên gia tăng đáng kể trong cơn bão mặt trời, vì vậy chúng tôi nghĩ rằng mức độ thiệt hại còn lớn hơn nhiều ở hàng tỷ năm trước, khi mặt trời còn trẻ và năng động hơn".
Lần đầu tiên ra mắt vào tháng 11/2013, tàu thăm dò không người lái MAVEN tiếp cận sao Hỏa vào ngày 21 tháng 9 năm 2014, gánh trên mình nhiệm vụ nghiên cứu khí quyển của sao Hỏa, bao gồm cơ cấu và tìm lý do tại sao khí quyển của hành tinh đang dần thoát vào không gian. 'Chiến tích' đầu của tàu vũ trụ là nó chụp được hình ảnh của các bức xạ oxy, hydro và quầng sáng carbon mỏng manh trong thượng tầng khí quyển. Nhờ những dữ liệu này, các nhà khoa học có thể tạo ra một bản đồ toàn diện của lớp ozone trên sao Hỏa. Tàu MAVEN dự kiến sẽ kết thúc sứ mệnh khoa học chính của mình vào ngày 16/11 tới.
"Sao Hỏa dường như đã có một tầng khí quyển dày, đủ để hỗ trợ cho sự tồn tại của nước lỏng - thành phần quan trọng và là phương tiện cho sự sống", John Grunsfeld - phi hành gia và là thành viên của Cục nhiệm vụ Khoa học thuộc NASA nói. "Hiểu được những gì đã xảy ra với bầu khí quyển của sao Hỏa sẽ nâng cao hiểu biết của chúng ta về sự năng động và phát triển của bất kỳ bầu khí quyển của hành tinh nào. Nghiên cứu những gì có thể làm thay đổi môi trường một hành tinh, từ nơi có thể tồn tại vi khuẩn ở bề mặt trở thành nơi cằn cỗi là vấn đề then chốt đang được nhắm đến trong hành trình đến sao Hỏa của NASA".
