[Cùng nghe] Chất nhạc của Donald Fagen qua album The Nightfly

Donald Fagen. Hiếm có một album nào mà làm mình nghe từ đầu đến cuối không nhấc mông ra khỏi ghế được, phong cách chơi nhạc, hòa âm phối khí, sự ngẫu hứng, cách hát nghệ sĩ vô cùng và năng lượng tỏa ra từ những nốt nhạc đưa người nghe đến cái "sướng". Dynamic Range của bản thu không có một từ để chê, toàn bộ album rất tĩnh, các nhạc cụ có độ tương phản cao và nổi khối tốt, không gian gần gũi, âm lượng hài hòa. Mình rất mong mọi người lên Youtube hoặc mở Spotify hay Tidal, Apple Music và thưởng thức khi đọc bài, chất nhạc bạn hãy tự cảm nhận, ở trong bài mình sẽ nói về những chuyện xung quanh The Nightfly và người nghệ sĩ tài hoa Donald Fagen

​

Donald Fagen là 1 trong 2 tên tuổi lẫy lừng đứng sau Steely Dan, ban nhạc jazz-pop nổi tiếng trong những năm '70. Những tác phẩm solo của ông ở thập kỷ '80 được xem như là sự tiếp tục cho tên tuổi của Steely Dan với phong cách sáng tác và hòa âm vô cùng cẩn thận và chi tiết, ẩn chứa nét nghệ thuật tuyệt vời mà ngay cả cách biểu diễn của ông đôi khi cũng chưa lột tả hết được. Donald Fagen debut album solo đầu tiên của mình là The Nightfly vào năm 1982 và đây cũng là album hay nhất mà ông đã từng phát hành trong nhiều năm. The Nightfly sở hữu phong cách độc đáo và tinh tế như 2 album trước đó của Steely Dan, tuy nhiên vượt qua chúng về cả tham vọng và những thành tựu mà nó đạt được.

Nói về The Nightfly, album này giống như 1 cuốn tự truyện về chính cuộc đời của Donald Fagen. Đa số các tác phẩm trong album đều có tính chất lạc quan nhưng thận trọng và chủ yếu kể về tuổi thơ của Fagen vào những năm '50 ~ '60. The Nightfly được thu âm trong khoảng thời gian 8 tháng tại nhiều studio ở New York và Los Angeles, và nó cũng là ví dụ đầu tiên cho 1 album được thu âm kỹ thuật số hoàn toàn. Sự cầu toàn của các kỹ sư âm thanh và nhạc công cộng với kỹ thuật còn non trẻ đã làm quá trình thu âm của album thực sự đầy khó khăn.

The Nightfly tuy nhiên nhận được rất nhiều phê bình tích cực và được đón nhận rất nồng hậu. Album được chứng nhận platinum ở cả US và UK với 2 single chủ đạo là "I.G.Y" và "New Frontier". Album cũng nhận được 7 đề cử Grammy 1983.



Donald Fagen từ bé đã rất yêu thích rock'n'roll tuy nhiên sau khi dòng nhạc này trở nên nổi tiếng, ông cảm thấy dường như nó đã "dừng lại" và không còn gì mới mẻ nữa. Thế là ông chuyển sang nghe jazz, dòng nhạc mà ông cho rằng có tính chất mê hoặc hơn. Donald Fagen cùng 2 người bạn nữa là Walter Becker và Gary Katz thành lập ban nhạc Steely Dan và nhanh chóng cho ra mắt album đầu tay Can't Buy a Thrill (1972). Steely Dan nhận được nhiều ưu ái từ thính giả và sau đó phát hành thêm các album Countdown to Ecstasy (1973), Pretzel Logic (1974), Katy Lied (1975), The Royal Scam (1976) và Aja (1977).

Album Gaucho (1980) cũng chính là thời điểm Steely Dan rạn nứt do sự bất đồng quan điểm giữa các thành viên. Sau khi ban nhạc tan rã, Fagen bắt đầu chú tâm vào công việc sáng tác nhạc cho các bộ phim. Ông cho ra mắt album solo đầu tiên của mình vào năm 1982 với cái tên The Nightfly để làm khuây khỏa phần nào những dồn nén trong nhiều năm qua.

The Nightfly được thu âm bởi đầu thu 4-track và 32-track của 3M, đồng thời cũng sử dụng thêm cả bộ trống điện tử Wendel II, phiên bản tiếp theo của bộ trống Wendel từng được sử dụng trong album Gaucho. Mẫu thiết bị này được nâng cấp từ 8-bit lên 16-bit và được "cắm thẳng vào đầu thu kỹ thuật số 3M, từ đó triệt tiêu được các suy giảm trong tần số âm thanh". Tuy nhiên do công nghệ còn non trẻ, các quy trình xử lý rất nhiêu khê và còn các lỗi vặt. Nhóm kỹ sư gồm Roger Nichols, Jerry Garsszva và Wayne Yurgelun sau đó tự học cách điều khiển máy thu 3M để có thể sử dụng nó 1 cách tốt nhất. Fagen cũng tham gia thu nhiều track vocal nhỏ (take) để các kỹ sư lựa chọn những phần hay nhất và ghép lại thành 1 track hoàn hảo. Kỹ thuật này hiện đang được sử dụng cho đến ngày nay trong cả các studio nhỏ lẫn chuyên nghiệp.



Sự cầu toàn và các ý tưởng mới của Fagen đối khi khiến các đồng nghiệp của ông "phát mệt", trong đó 2 đồng nghiệp là nghệ sỹ piano Michael Omartian và Greg Phillinganes là người phải "gánh chịu" nhiều nhất. Fagen đưa ra ý tưởng Michael Omartian và Greg Phillinganes cùng chơi trên 1 keyboard và điều này tuy nghe khá điên rồ nhưng lại cho ra kết quả cực kỳ tuyệt vời. Các âm tiếng ồn trong "Ruby Baby" cũng được thu từ 1 buổi party thực sự, mang lại tính thực tế rất cao cho tác phẩm. Larry Carlton cũng góp tiếng guitar trong hầu hết các tác phẩm trong album với tổng thời gian làm việc liên tục lên đến hơn 4 ngày. The Nightfly mất tổng cộng 8 tháng để thu âm, cộng thêm hơn 10 ngày nữa cho công đoạn mixing.

So với các album trước đây của của Steely Dan, The Nightfly đậm chất jazz hơn và cũng mang tính hoài niệm nhiều hơn. Đa số các ca khúc trong album đều mang quan điểm của thanh niên và điều này giúp chúng "sở hữu đôi chút sự thánh thiện nào đó" (theo Fagen). Thêm 1 khác biệt nữa của The Nightfly là phong cách sáng tác rất đa dạng, phân bố theo nhiều loại cảm xúc hay ý tưởng khác nhau chứ không gói gọn vào riêng điều gì. Fagen còn nói thêm: "Cảm xúc trong album chỉ có 1 phần là từ bản thân tôi, những phần còn lại là sự ngẫu hứng của những điều xảy ra xung quanh, hay của những người xung quanh theo cách mà tôi cảm nhận được".

Theo biên tập viên Sam Sutherland của Billboard, chất nhạc của Fagen sở hữu "sắc màu lung linh của jazz cùng sự đưa đẩy huyền diệu từ samba". Will Fulford-Jones cũng nhắc đến The Nightfly trong bài viết "1001 Albums You Must Hear Before You Die" với nhận xét album này nghe như 1 phiên bản thế hệ mới của Steely Dan vậy. Theo Fagen, 1 số ca khúc trong album được ông sáng tác theo cảm hứng từ những chương trình mà mình xem qua ngẫu nhiên, vì thế "chắc sẽ có đôi chỗ trùng lặp với những tác phẩm có sẵn khác".



The Nightfly bắt đầu với ca khúc "I.G.Y", viết tắt từ International Geophysical Year, 1 sự kiện bắt đầu từ tháng 7/1957 đến tháng 12/1958. Lời nhạc của ông trong bài này rất lạc quan khi mơ về 1 tương lai với các thành phố sử dụng năng lượng mặt trời, đường hầm xuyên Đại Tây Dương, các trạm không gian và áo khoác sợi Spandex. Tiếp theo đó là "Green Flower Street" và "Ruby Baby" với phong thái jazz chủ chốt thời bấy giờ. "Maxine" thì lại là câu chuyện tình lãng mạn của tuổi học trò, sử dụng track trống của Ed Greene được lấy từ 1 ca khúc khác mà nó được cho rằng không phù hợp. "New Frontier" thì nói về 1 cậu trai rủ bạn gái mình ra sân sau nhà để "tâm sự".

"The Nightfly", ca khúc chủ đề của album từng được Fagen gộp vào rất nhiều hình ảnh của nhạc blue, từ kiểu tóc của tay guitar blue Charley Patton đến ngọn núi Belzoni từ câu hát "When the trial's in Belzoni / No need to scream and cry". "The Goodbye Look" và "Walk Between Raindrops" kết thúc album bằng những nhịp điệu nhẹ nhàng như cổ tích, dễ dàng đem đến cho người nghe các cảm xúc mông lung khó cưỡng.

Hình ảnh cover art của album cũng đậm chất "phiêu" với Donald Fagen trong vai trò DJ, đứng trước microphone RCA 77DX và chiếc turn-table với tonearm Para-Flux A-16, trên mặt bàn là chiếc gạt tàn, hộp diêm và gói thuốc lá Chesterfield King. Phía sau lưng ông là album Sonny Rollins and the Contemporary Leaders (1958) và đồng hồ chỉ 4:09 sáng. Đúng như tờ rơi quảng cáo của Billboard miêu tả: "4:09 sáng, sự im lặng và bóng tối bao trùm lấy cả thành phố. Âm thanh le lói duy nhất chính là giọng nói của The Nightfly".



The Nightfly được ra mắt vào ngày 1/10/1982 với hình thức đĩa vinyl và băng từ cassette. Nó cũng được phát hành với dạng bản thu số trên băng Beta và VHS 0.5-inch bởi Mobile Fidelity Sound Lab. Album được phát hành tiếp vào tháng 2/1983 bởi Cherry Lane Music, sau đó bắt đầu có các ấn phẩm CD vào năm 1984. Các bản CD đầu tiên tuy nhiên chỉ ở chất lượng thu lần 3 hay 4 chứ không được thu lại từ bản gốc, do đó Stevie Wonder đã nhận xét rằng chúng nghe thật "buồn cười". The Nightfly sau đó được phát hành lại trên các loại hình lưu trữ khác gồm DVD-Audio, DualDisc, MVI và Hybrid-SACD (trong series Warner Premium Sound chỉ ở thị trường Nhật Bản).

Sau thành công của album, Fagen bắt đầu phát sinh 1 số vấn đề về sức khỏe và hầu như biến mất khỏi ánh hào quang âm nhạc. Ông hủy bỏ tất cả những lời mời tham gia chương trình TV và sau đó là cả tour diễn The Nightfly đã chuẩn bị gần xong. Fagen cũng chia sẻ với người hâm mộ vào năm 2006 rằng ông chưa từng nghe lại album The Nightfly sau khi phát hành nó.



Các giải thưởng mà The Nightfly đạt được bao gồm 7 đề cử Grammy năm 1983, trong đó có Album of the Year và Best Engineered Recording - Non-Classical. "I.G.Y" nhận được nhiều đề cử nhất cho các giải Song of the Year, Best Pop Vocal Performance, Best Male Vocal Performance và Best Instrumental Arrangement Accompanying Vocal, trong khi đó "Ruby Baby" nhận đề cử cho Best Vocal Arrangement. Gary Katz cũng được đề cử Producer of the Year.

Tuy vậy sau khi phát hành The Nightfly, Fagen không tìm ra thêm được ý tưởng nào mới cho các tác phẩm tiếp theo của mình, vì thế ông tạm dừng sáng tác nhạc mà chuyển sang hoạt động trong mảng nhạc phim và viết báo (cho tờ Premiere). Trong những năm đầu thập kỷ '90, ông tham gia tour diễn New York Rock and Soul Revue và chính thức hoàn thành "nền móng" cho album thứ 2 của mình. Làm việc cùng đồng nghiệp cũ trong Steely Dan là Walter Becker, album Kamakiriad (1993) ra đời nhanh chóng với phong cách phối nhạc hoàn toàn mới lạ. Donald Fagen và Walter Becker cũng tái hợp Steely Dan và bắt đầu chuyến lưu diễn đầu tiên sau hơn 20 năm. Album Everything Must Go (2003) cũng được Fagen phát hành ngay sau đó.

Tiếp theo đó là chuỗi ý tưởng mới của Fagen được thể hiện trong Morph the Cat (2006), đi cùng chuyến lưu diễn solo đầu tiên của ông. Steely Dan cũng lưu diễn nhiều nơi trong năm 2009, và lúc đó Fagen đã trở thành gương mặt quen thuộc tại Midnight Rambles of Levon Helm (Woodstock, New York). Fagen tiếp tục lưu diễn vào năm 2010 cùng Michael McDonald và Boz Scaggs, tiếp theo đó là chuyến lưu diễn thứ 2 vào năm 2012 và sự ra đời của album Sunken Condos.



The Nightfly cho đến nay vẫn là 1 trong những album rất được ưa chuộng bởi giới audiophile, cũng như có số lượt mua rất cao trên các trang nhạc số uy tín. EQ Magazine cũng xếp The Nightfly vào danh sách Top 10 Best Recorded Albums of All Time, sánh vai cùng Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band (The Beatles) và Pet Sounds (Beach Boys).

Track list:

1. IGY
2. Green Flower Street
3. Ruby Baby
4. Maxine
5. New Frontier
6. The Nightfly
7. The Goodbye Look
8. Walk Between Raindrops