Vài thông tin về bệnh sán lợn và các biện pháp phòng tránh

sán lợn sau khi xét nghiệm lên đến khoảng 10% trong tổng số các bé đến khám (tổng số khoảng 2000 trẻ khám thì có hơn 200 ca có sán). Dưới đây là một vài thông tin về sán lợn để anh em tham khảo và có biện pháp phòng tránh không để bản thân và gia đình mắc phải.

Bệnh sán lợn có tên đầy đủ là bệnh sán dây (hay ấu trùng sán dây) lợn, đây là 1 căn bệnh khác phổ biến với nhiều nơi trên thế giới chứ chẳng chỉ ở Việt Nam. Đường lây nhiễm của căn bệnh này là do ăn phải thịt lợn bị bệnh (dân mình vẫn hay gọi là lợn gạo) mà chưa được xử lý triệt để bằng cách nấu chín. Thông thường, ấu trùng sán lợn sẽ chết khi được đun nấu ở nhiệt độ 75 độ C trong vòng 5 phút hoặc đun sôi trong vòng 2 phút.

​

Theo Cục y tế dự phòng thì tùy vào thứ mà người bệnh ăn phải trước đó là dạng trứng hay dạng nang ấu trùng để chia ra thành 2 bệnh, cần phải chú ý nhất các trường hợp ăn phải dạng ấu trùng bởi nguy cơ chúng kí sinh ở vị trí nào của cơ thể:

• Bệnh ấu trùng sán lợn: người ăn phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn, sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt,…, trường hợp này là nhiễm từ môi trường bên ngoài cơ thể nên có thể thấy ít ấu trùng ở các mô. Trong trường hợp người bệnh có sán trưởng thành trong ruột, khi đốt sán già rụng, có thể đốt sán bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột, như vậy sẽ tương tự như ăn phải đốt sán mới, do đó số lượng ấu trùng sẽ rất lớn. Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau. Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2 cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc, di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết; nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; nếu nang sán nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.
• Bệnh sán trưởng thành ở ruột: người bệnh ăn phải thịt lợn sống hay chưa chín có chứa các nang sán (lợn gạo), khi đến dạ dày ấu trùng sán sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành. Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng ngàn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2 đến 12 mét, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm. Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện triêu chứng rõ rệt như gây triệu chứng đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ. Triệu chứng chủ yếu là người bệnh thường xuyên có những cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài, đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng, một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán trong phân.

1 con sán dây ở trong ruột được lấy ra​

Điều trị bệnh sán dây và ấu trùng sán dây lợn:
Nguyên tắc phải chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời ngay khi phát hiện có đốt sán để tránh bị bệnh ấu trùng sán lợn. Việc điều trị bệnh ấu trùng sán dây lợn phải thực hiện ở cơ sở y tế với trang bị phương tiện cấp cứu và phải được theo dõi. Thuốc điều trị bệnh và ấu trùng bệnh sán dây lợn là Praziquantel, Niclosamide và Albendazole.

Để chủ động phòng bệnh sán dây và ấu trùng sán dây lợn, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế có các khuyến cáo như sau:

• Không ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống không đảm bảo vệ sinh (nguy cơ mắc bệnh ấu trùng sán lợn).
• Quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán dây lợn trưởng thành trong ruột. Sử dụng hố xí hợp vệ sinh, không nuôi lợn thả rông.
• Người có sán trưởng thành trong ruột phải được điều trị, không phóng uế bừa bãi.
• Quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh các lò mổ lợn (heo).

Tất cả các dạng bệnh do sán lợn gây ra đều đã có các phác đồ điều trị dứt điểm, điều này cũng được Bệnh viện Bạch Mai khẳng định. Cái chính là khi nghi ngờ chúng ta nên đi làm xét nghiệm ngay và luôn để chắc chắn mình có bị hay không để có phương án chữa trị kịp thời, giá cho xét nghiệm này khoảng gần 1 triệu đồng nhé. Và xin nhắc lại không phải là mắc sán lợn là không thể cứu được, không phải cứ mắc sán là chết.

Nguồn Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế.​