[Có thể bạn chưa biết] Cách mà y học tìm ra nguyên nhân gây đau dạ dày

Barry Marshall đã có một quyết định mạo hiểm. Quá nhiều bệnh nhân của ông phàn nàn về những cơn đau bụng quằn quại nguyên nhân từ những vết loét dạ dày. Lúc đó chỉ có vài phương pháp chữa trị giúp làm giảm triệu chứng đau và nhiều bệnh nhân phải nhập viện hay thậm chí phẫu thuật.

​

Quyết tâm tìm ra câu trả lời, bác sĩ Marshall nuốt lấy một mẫu chứa vi khuẩn lấy từ dạ dày của bệnh nhân. Không lâu sau, ông cũng trải qua những cơn đau bụng và nôn mửa tương tự. Mười ngày sau, camera nội soi được đưa vào bên trong bụng ông để quan sát và phát hiện dạ dày của Marshall mắc phải loại vi khuẩn giống của bệnh nhân với nhiều vết loét hay sưng đỏ trong dạ dày.

​

Ý tưởng táo bạo của bác sĩ Marshall đã bác bỏ những quan niệm sai lầm mà giới y khoa lúc bấy giờ vẫn khăng khăng cho là đúng: những cơn đau bắt nguồn từ sự căng thẳng, thức ăn hay quá nhiều dịch vị dạ dày. Marshall kết luận rằng thủ phạm chính là nhiễm trùng từ vi khuẩn. Ban đầu, ý tưởng của ông được xem là điên rồ bởi những bộ óc vĩ đại nhất trên thế giới trong lĩnh vực y tế. Nhưng đến năm 2005, ông và bác sĩ Robin Warren cuối cùng đã được công nhận khi đạt giải Nobel trong lĩnh vực y tế.

​

Dạ dày của chúng ta là một hệ sinh thái phong phú chịu tác động bởi các hormon và chất hóa học. Dạ dày thường xuyên bị tấn công bởi các enzym tiêu hóa, dịch mật, các protein, các vi khuẩn và chính dịch vị của nó. Để tự bảo vệ, dạ dày tạo ra Prostaglandins bao gồm Bicarbonate,dịch nhầy và các Photpholipid ngăn không cho tự tiêu hóa chính mình. Sự cân bằng mỏng manh này liên tục được điều chỉnh và có ảnh hưởng đến lớp niêm mạc dạ dày.

​

Từ giữa thế kỉ 19, các bác sĩ cho rằng hầu hết đau dạ dày gây ra bởi căng thẳng. Bệnh nhân được cho uống thuốc chống suy nhược hoặc thuốc an thần và được khuyên đến các trung tâm chăm sóc sức khỏe. Điều này cuối cùng dẫn đến quan niệm rằng đồ ăn cay và căng thẳng là thủ phạm. Không có bằng chứng thuyết phục nào chứng minh rằng cảm xúc buồn rầu, trạng thái tâm lí căng thẳng hay thức ăn cay nóng trực tiếp gây ra các cơn đau.

​

Đến giữa thế kỉ 20, nguyên nhân từ sự dư thừa axit clohidric dẫn đến dạ dày tự bào mòn chính mình nghe có vẽ hợp lý hơn nên được công nhận rộng rãi. Nhưng lỗ hổng lớn nhất của thuyết này là các loại thuốc chống axit chỉ làm giảm tạm thời các triệu chứng. Tuy cũng có những trường hợp hiếm hoi gây ra bởi việc dư thừa axit clohidric trong dạ dày nhưng chúng chỉ chiếm 1% trong tất cả các trường hợp.

​

Bác sĩ Marshall và Warren sau quá trình nghiên cứu đã xác định được những kẻ gây ra căn bệnh này là loại vi khuẩn dạng xoắn ốc có tên H.pylori. H.pylori là một trong những bạn đồng hành lâu đời với con người từ 50 ngàn năm trước và hiện nay được tìm thấy trong cơ thể của khoảng 50% dân số thế giới. Nhưng khi môi trường trong dạ dày thay đổi và số lượng vi khuẩn H.pylori gia tăng quá mức thì điều gì đến cũng đến.

​

Trước đây, chúng ta nghĩ rằng dạ dày là nơi không thể sinh sống bởi môi trường khắc nghiệt chứa đầy axit. Tuy nhiên vi khuẩn H.pyroli sản sinh một enzym gọi là Urease giúp bảo vệ chúng khỏi môi trường axit xung quanh và có thể tạo ra hơn 1,500 loại protein khác nhau làm xáo trộn dịch vị, phá hủy lớp màng nhầy bảo vệ dạ dày. Từ đó khiến các tác nhân tưởng chừng như tách biệt như axit, đồ cay, rượu bia,… có thể làm tổn thương và gây ra những vết loét dạ dày.

​

Gen đặc trưng từng cá nhân, phương pháp chữa trị, thuốc lá và sự đa dạng của chủng H.pyroli đều góp phần tăng tính trầm trọng của căn bệnh đau dạ dày. Đặc biệt, những liệu pháp giảm đau của các căn bệnh khác như viêm khớp cũng có tác động tích cực tới vi khuẩn H.pylori dẫn đến cơn đau dạ dày trầm trọng hơn.

​

Bác sĩ Marshall cuối cùng vẫn ổn sau thí nghiệm nổi tiếng và đầy rủi ro đó. Ông đã uống một nhóm các kháng sinh giống với các loại hiện đang được dùng để chữa viêm loét. Điều trị bằng kháng sinh là một thành tựu lớn thay vì phải dùng tới phẫu thuật. Những nghiên cứu của Marshall cũng nhắc chúng ta rằng quá trình nghiên cứu khoa học không phải lúc nào cũng dễ dàng, hãy biết ơn vì điều đó!

Nguồn: TED-Ed​