kháng nguyên, tương tác với tế bào bạch cầu, tế bào miễn dịch giúp bảo vệ cơ thế chống lại sự lây nhiễm. Kháng nguyên có vai trò như những phân tử nhận diện, cho phép hệ thống miễn dịch nhận ra tế bào của cơ thể mà không tấn công chúng như những dị nguyên bên ngoài. Có 2 loại kháng nguyên, A và B, đóng vai trò quyết định nhóm máu.
Làm thế nào chúng ta có được 4 loại nhóm máu chỉ từ 2 loại kháng nguyên?
Các kháng nguyên này được mã hóa từ 3 loại alen khác nhau. Trong khi alen A và B mã hóa cho kháng nguyên A và B, thì alen O không mã hóa cho kháng nguyên nào cả. Vì chúng ta thừa hưởng gen từ cha và mẹ, nên mỗi người có 2 alen quyết định nhóm máu. Tùy thuộc vào tính trội mà có thể lấn át lẫn nhau.
Đối với nhóm máu, alen A và B đồng trội, trong khi alen O lặn. Vì vậy A và A cho bạn nhóm máu A, B và B cho bạn nhóm máu B. Nếu bạn thừa hưởng mỗi nhóm 1 alen, thì kết quả của tính đồng trội sẽ tạo ra cả 2 loại kháng nguyên A và B, với nhóm máu AB. Alen O là alen lặn, vì vậy những alen khác sẽ lấn át nó nếu nó đứng cùng thành cặp, kết quả là tạo ra nhóm máu A hoặc nhóm máu B. Nhưng nếu bạn thừa hưởng cả 2 alen O, thì tế bào máu sẽ không có 2 kháng nguyên A và B. Chính vì sự tương tác này, mà khi biết nhóm máu của bố và mẹ chúng ta có thể tiên đoán được nhóm máu có thể có của con cái.
Tại sao các nhóm máu lại quan trọng?
Trong việc truyền máu, tìm ra đúng nhóm máu là vấn đề sống còn. Nếu ai đó có nhóm máu A nhận được máu nhóm B, hoặc ngược lại, thì kháng thể của người đó sẽ loại bỏ kháng nguyên lạ và tấn công chúng, điều này có thể dẫn đến máu được truyền bị đông thành cục.
Tuy vậy những người nhóm máu AB tạo ra cả 2 loại kháng nguyên A và B, họ không tạo ra kháng thể chống lại chúng, nên đều an toàn nếu nhận cả A hoặc B và trở thành nhóm chuyên nhận.
Trái lại, những người nhóm máu O không thể tạo ra kháng thể nào trở thành nhóm chuyên cho, nhưng sẽ khiến cho hệ thống miễn dịch tạo kháng thể từ chối tất cả các nhóm máu khác.
Không may là, sự tương thích giữa người cho và người nhận còn phức tạp hơn bởi hệ thống kháng nguyên đi kèm, đặc biệt là yếu tố Rh. Rh hay Rh- tùy thuộc vào sự hiện diện hay vắng mặt của kháng nguyên D của hệ thống nhóm máu Rh. Và cộng với sự cản trở của việc truyền máu, nó có thể gây nên các biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ. Nếu người mẹ Rh- mang con Rh , thì cơ thể người mẹ sẽ sản xuất kháng thể Rh có thể truyền qua nhau thai và tấn công vào bào thai, đây được gọi là bệnh tan huyết ở trẻ sơ sinh.
Một số nền văn hóa tin rằng nhóm máu liên quan đến tính cách con người, mặc dù điều này không được khoa học thừa nhận. Và mặc dù tỉ lệ các nhóm máu là khác nhau giữa các cộng đồng người, có thể là do sự thích nghi để vệ chống lạị các bệnh liên quan đến máu ở từng khu vực hoặc do chiều hướng di truyền ngẫu nhiên. Cuối cùng, các loài khác nhau có các bộ kháng nguyên khác nhau, loài người chỉ có 4 nhóm máu chính nhưng loài chó có đến 13 nhóm.
[Có thể bạn chưa biết] Nhóm máu quan trọng như thế nào?
Nguồn: TED-Ed
