[Giới thiệu & Cảm nhận phim] "Trăng nơi đáy giếng" (2008) của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn

phim điện ảnh "Trăng nơi đáy giếng" (2008) của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn và khi hết phim, mình ngồi lại dự buổi giao lưu với đạo diễn cùng diễn viên Hồng Ánh. Quả thực, đây là bộ phim nghệ thuật hết sức đáng xem của điện ảnh Việt Nam khi đặt ra nhiều suy nghĩ cho người xem về tính đa nghĩa lẫn nghệ thuật thể hiện trong phim qua nền văn hoá của xã hội Việt Nam hiện đại nói chung và xã hội hiện đại cùng bản sắc Huế nói riêng. Vì thế, mình muốn giới thiệu với anh em bộ phim này để anh em không bỏ lỡ một trong những tinh hoa của nghệ thuật điện ảnh Việt Nam.

Nói gì thì nói, mình không phải nhà phê bình phim nên đây không phải là bài phân tích. Mình sẽ chia sẻ những cảm nhận của mình dưới góc độ một người xem thông thường và dựa cả trên những gì đạo diễn, diễn viên chia sẻ để anh em nếu ai chưa xem biết đâu muốn thử tìm và thưởng thức bộ phim này thì sao? Trước đây, mình đã từng biết tới "Trăng nơi đáy giếng" và nhiều lần muốn xem nhưng cứ lần lữa mãi. Tuy nhiên, khi phim kết thúc và ngẫm nghĩ lại, mình một phần cảm ơn sự chây ì này vì nếu xem nó sớm hơn, có lẽ những hiểu biết, nhận thức của mình đã chưa đủ chín để cảm được bộ phim dựa trên những gì đạo diễn truyền tải và theo cả cách mình mong muốn.

Anh em xem video để theo dõi các cảnh phim tương ứng với những góc cảm nhận nhé!

​

Nội dung phim (có spoil)
Phim được chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Trần Thuỳ Mai. Phim kể về câu chuyện của cô Hạnh, một cô giáo, một người phụ nữ Huế luôn tận tình chu đáo chăm sóc chồng là anh Phương, cũng là nhà giáo và là hiệu trưởng, từ bữa ăn cho tới giấc ngủ, đến cả quần áo anh mặc. Mỗi thứ cho chồng cô đều tỉ mỉ tự tay làm không quản sớm hôm. Vì bị vô sinh nên cô sắp xếp và tán thành để chồng có người phụ nữ khác ở quê là cô Thắm. Thắm ở quê chăm sóc mẹ Phương và đẻ cho anh hai đứa con. Khi chuyện vỡ lở, nhà trường họp bàn kỉ luật anh Phương và anh có nguy cơ mất chức hiệu trưởng. Hạnh xử lý bằng cách làm đơn ly hôn và Phương kết hôn với Thắm. Tuy vậy, nhà trường vẫn không chấp nhận vì đó chỉ là cách đối phó, còn Hạnh và Phương vẫn sống với nhau. Hạnh bằng lòng để Phương dọn ra ở với Thắm còn cô vẫn ở lại ngôi nhà cũ. Thắm mở quán cà phê, lo việc bán hàng, không để ý chăm sóc Phương như cô Hạnh đã từng mặc dù trước đó, Hạnh đã dặn dò Thắm rất kĩ về thói quen sinh hoạt, ăn uống của Phương. Trong một lần ghé thăm, Hạnh thấy Phương phải tự tay giặt dũ mà bật khóc, khuyên Thắm nhưng Thắm không nghe. Hạnh nghỉ luôn việc ở trường, buồn ốm sinh bệnh nên cô đi cầu đồng. Cô đồng khuyên Hạnh kết hôn với người âm là một ông Tướng. Một lần Phương tới thăm Hạnh, thấy cô mang thức ăn lên bàn thờ cho ông chồng và hai đứa con người âm liền can ngăn và nói sẽ xin lại việc làm giáo viên cho Hạnh. Hạnh nổi giân và hắt cả bát nước vào Phương, đóng hết cửa theo từng bước chân của Phương khi anh vội vã ra về. Kết phim là cảnh Hạnh khoá cửa, sống tách biệt với thế giới bên ngoài, một mình chăm sóc vườn cây hoa nở rộ, trong tiếng đọc thơ đầy mong ước dù vụn vỡ, buồn thương của Hạnh.

Bối cảnh trong phim
Câu chuyện trong phim diễn ra ở Huế, một nơi nổi tiếng với những ngôi nhà vườn mà chúng ta có thể thấy ngay ở ngôi nhà rường mà cô Hạnh và anh Phương ở. Nhà rường là đặc trưng của kiến trúc, văn hóa Huế một thời xưa cũ, càng làm nổi bật tính cách người phụ nữ xưa nơi cô Hạnh. Nơi đây cô săn sóc từng bông sen để ướp trà sen cho chồng uống mỗi ngày, rồi khi chỉ còn một mình với ông Tướng và hai đứa con người âm, cô vẫn tỉ mỉ chăm cho từng cây hoa trong khu vườn rộng.

Đặc biệt, Huế là nơi những tập tục tâm linh, tín ngưỡng tôn giáo đa dạng và phong phú. Trong phim, cô Hạnh sau này đã chọn đi cầu đồng, chọn tâm linh làm điểm tựa cho cuộc đời mình. Vậy nên, Huế là nơi cực kì phù hợp để đạo diễn khai thác và đào sâu khía cạnh này, đem đến cho người xem cảm nhận thật hơn, sâu hơn không khí của bộ phim. Đạo diễn Vinh Sơn cũng có chia sẻ phải là Huế chứ không thể là một nơi khác tại Việt Nam. Qua đó mới thấy bối cảnh, địa điểm quay có ảnh hưởng sâu sắc thế nào đến việc làm phim và cách hiểu, cảm của người xem.




Mạch phim
Mạch phim chậm, mọi sự việc trong phim diễn ra tuần tự, nhẹ nhàng, không có nhiều tình tiết đẩy phim lên cao trào trừ cảnh cuối phim. Tuy vậy, người xem vẫn thấy và cảm nhận được những mâu thuẫn, xung đột ẩn mình dưới lớp áo tưởng chừng không dấu vết kia. Nếu bạn đã quen xem những bộ phim có nhiều kịch tính, mang hướng tự sự, gỡ rối nút thắt khi có xung đột xảy ra thì khi xem Trăng nơi đáy giếng, bạn sẽ phải kiên nhẫn và lắng lại xuống một chút để theo dõi. Và khi bạn nhận ra được những xung khắc âm thầm dưới vỏ bọc chậm rãi của phim, bạn sẽ thấy khâm phục cách xử lý khéo léo, tài tình của đạo diễn.

Những cú máy dài
Trong phim, đạo diễn sử dụng rất nhiều cú máy dài, có phân đoạn tới tận 3 phút mới cắt cảnh. Ví dụ như đầu phim, cô Hạnh dậy từ sớm tinh mơ để chuẩn bị trà sen cho chồng hay cảnh cô đi xe đạp đuổi theo con chó; cái này đòi hỏi diễn viên phải tập tuyện kĩ càng mà diễn sao vẫn phải thật tự nhiên. Chia sẻ về việc này, đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn có nói với những cú máy dài, ông muốn diễn viên không chỉ là "diễn" nữa, họ phải sống đời sống của nhân vật, tạm quên đi bản thân mình, chỉ cần vụng một chút thôi là những lỗi nhỏ trong hành động sẽ lộ ra ngay khi diễn xuất. Ngoài ra, cú máy dài còn góp phần lột tả tính cách của nhân vật cô Hạnh: một người phụ nữ tỉ mi, chu đáo trong mỗi cử chỉ, hành động chăm sóc chồng. Nhịp phim vì thế cũng chậm rãi đúng như đạo diễn mong muốn.

Nhân vật cô Hạnh
Trong phim có nhiều nhân vật nhưng mình sẽ chỉ nhắc đến cô Hạnh, nhân vật chính của phim vì khi nhìn cô, quan sát cô qua những diễn biến trong phim, bao cảm xúc lẫn những câu hỏi liên tục quẩn quanh trong đầu mình. Cô Hạnh chắc chắn là đáng trách rồi, cô làm tất cả mọi việc cho chồng mà không màng đến bản thân mình, tôn thờ chồng hết mực để đến khi mọi việc vỡ lở, cô không còn đường lui cho mình, phải nhờ đến sự cứu rỗi tâm linh dù đó là "ảo" và bị người đời cười chê là đồng bóng, mê tín dị đoan. Trước đó, cô Hạnh là một nhà giáo và cũng cười cho qua khi được giới thiệu về cầu đồng. Sau này, cũng chính nhờ vào việc này mà cô qua được nỗi buồn quá lớn và những cơn ốm thập tử nhất sinh, để sống tiếp. Dù có trách cô Hạnh nhiều đến thế nào đi chăng nữa, mình vẫn chảy nước mắt, khóc thương cho cô bạc phận. Hẳn cô đã vô vọng nhường nào.



Nhìn cô, mình như thấy cả thế hệ ông bà mình, những người phụ nữ luôn hi sinh hết mình vì chồng con. Đến thế hệ ngày nay, mình đang sống trong thế giới hiện đại, khi tử tế với người khác, mình sẽ đòi hỏi được đối xử ngược lại như vậy. Thế nên khi nhìn cô Hạnh hay bà mình từ xưa, mình sẽ tự đặt câu hỏi sao họ phải làm như vậy vì đứng trong vị thế bản thân, mình thấy họ quá khổ, họ không nhận lại được gì từ tình yêu vô bờ bến cho chồng, thậm chí còn phải chịu thiệt thòi và nhận lại những bất công. Diễn Viên Hồng Ánh đã trả lời giúp mình: Đơn thuần đó là niềm hạnh phúc của họ, được tận tình, được phục vụ. Như chúng ta, được người mình yêu thương đối xử tốt, trân trọng là niềm vui thì đối với họ, được nhìn chồng vui, được lo lắng chu toàn là hạnh phúc. Chồng là một bầu trời riêng, là niềm hạnh phúc cả đời của cô Hạnh.





Đạo diễn đã thành công khi lấy số phận của một nhân vật để nói lên vấn đề phổ quát của xã hội Việt Nam. Chắc hẳn bạn đã từng thấy đâu đó hình ảnh của cô Hạnh từ những người phụ nữ xung quanh mình. Tính gợi tả trong phim dẫn suy nghĩ của người xem trôi lạc miên man rồi kết đến một thực tế tồn tại ngay trước mắt.

Bộ phim còn một số khía cạnh mà mình chưa đề cập tới tại đây nhưng ở trên là những điểm nổi bật khiến mình chú ý và muốn chia sẻ với anh em. Trăng nơi đáy giếng đã giành được giải Cánh diều bạc năm 2008, Hồng Ánh vai Hạnh đoạt giải nữ diễn viên chính xuất sắc trong Liên hoan phim quốc tế Dubai 2008; giải nữ diễn viên chính xuất sắc của giải Cánh diều vàng năm 2008.

Anh em có thể xem phim tại đây: Trăng nơi đáy giếng - Youtube