[Tuần này xem ảnh của ai?] El Salvador: đất nước bị thống trị bởi các băng đảng - Tarig Zaidi

El Salvador, một đất nước với dân số chỉ khoảng 6,5 triệu người nhưng tới 10% người dân là thành viên các băng đảng. Nhiếp ảnh gia Tariq Zaidi đã thực hiện câu chuyện ảnh về thực trạng xã hội đang diễn ra tại đất nước Trung Mỹ này cho báo The Guardian của Anh.

​

Về Tariq Zaidi
Tariq Zaidi là nhiếp ảnh gia người Anh. Các dự án ảnh tư liệu của anh tập trung khai thác các vấn đề xã hội, bất bình đẳng, các cộng đồng và truyền thống đang bị đe doạ và gặp nguy hiểm trên khắp thế giới.

Những dự án hình ảnh, câu chuyện và video của Zaidi thực hiện tại Angola, Brazil, Campuchia, Chad, Công-gô, El Salvador, Ethiopia, Georgia, Haiti, Indonesia, Mông Cổ, Bắc Hàn, và Nam Sudan đã được đăng tại hơn 900 tờ báo/tạp chí/website của trên 60 quốc gia, tiêu biểu có thể kể đến The Guardian, BBC, CNN, National Geographic, Smithsonian Magazine, Los Angeles Times, Washington Post, Chicago Tribune,....

Kể về dự án này, nhiếp ảnh gia Zaidi viết: "Tôi mất hai năm để thực hiện dự án này. Tôi đã làm việc với một đội ngũ quản trị viên tại El Salvador. Thay mặt tôi, họ viết thư cho các cơ quan chính phủ, cảnh sát và các tổ chức nhà nước trên cả đất nước để cho tôi quyền tiếp cận và được biết những gì đang thực sự diễn ra; quan trọng hơn là cách họ cố gắng để ngăn chặn các băng đảng và làm giảm kiểm soát tài chính của chúng đối với các vùng lãnh thổ. Những người chỉ đến thăm El Salvador vài ngày sẽ thấy nơi đây dường như là một nơi bình thường. Khi bắt đầu nói chuyện với mọi người, bạn sẽ phát hiện ra mặt tối của nó - sự đổ vỡ niềm tin trong xã hội và mọi người sống mỗi ngày trong nỗi sợ hãi tuyệt đối. Bạo lực đang tàn phá mọi thứ - đây cũng chính là điều khiến người Salvador khiếp sợ: bạo lực đang được bình thường hoá.

Những thành viên của băng đảng La 18 sau song sắt nhà tù ở trung tâm hình phạt Quezaltepeque.​

El Salvador - một đất nước bị thống trị bởi các băng đảng
El Salvador không còn xa lạ gì với bạo lực. Quốc gia này đã hứng chịu cuộc nội chiến tàn khốc kéo dài hơn một thập kỉ vào những năm 80. Lịch sử đất nước này đi cùng sự phát triển của văn hoá băng đảng, nơi tống tiền và giết người đã trở thành việc bình thường. Sau cuộc nội chiến, các chính sách nhập cư của Mỹ càng thắt chặt hơn. Kết quả là, những người di cư Salvador bị kết án phạm tội đã bị trục xuất trở lại El Salvador, tái tạo lại chu kỳ của văn hoá băng đảng và phá hoại nền tảng vốn đã yếu ớt của quốc gia này.

Cảnh chôn cất và tưởng niệm cậu bé Jose Luis, 11 tuổi. Em đã bị các thành viên của băng đảng La 18 sát hại. Khi chơi với các bạn ở rìa ranh giới giữa La 18 và băng đảng đối thủ, MS-13, em bị những kẻ này đe doạ nhưng vẫn tiếp tục chơi. La 18 sau đó đã bắt cóc các em. Hai người bạn của Luis trốn thoát được, còn em bị đánh đập, tra tấn, bị đâm và chặt đầu. Thi thể em bị bỏ lại dưới mương và được tìm thấy vài ngày sau đó.​

Tỉ lệ giết người đã tăng vọt trong hai năm 2015-2016, bình quân cứ 100.000 người dân lại có hơn 100 vụ giết người. Tỉ lệ này cao hơn nhiều so với những quốc gia xếp thứ hai và thứ ba, đó là Honduras và Venezuela, hai đất nước này đều có tỉ lệ bình quân cứ mỗi 100.000 người dân lại có 59 vụ giết người (InSightCrime).

Thi thể của Eduardo Castillo Calles (một người nông dân và cựu quân nhân đã thành lập một nhóm trật tự để tiêu diệt các thành viên của MS-13) nằm trong phòng khám nghiệm tử thi của Viện Y học Pháp lý. Ông đã bị bắn 13 phát.


Một nữ cảnh sát pháp y đứng bên một thi thể tại khu chợ trung tâm San Salvador, một trong những địa điểm đông đúc nhất tại thủ đô. Một buổi sáng, vào khoảng 10h30, nạn nhân đã bị còng tay sau lưng và bắn bảy phát.
​

Băng đảng Mara Salvatrucha 13 (MS-13) và Barrio 18 (La 18) có ít nhất 60.000 thành viên hoạt động, đông hơn số lượng 52.000 sĩ quan nhà nước của Salvador, bao gồm lực lượng cảnh sát, bán quân sự và quân đội.

Các thành viên băng đảng MS-13 trong phòng giam tại trung tâm hình phạt Chalatenango.


Các tù nhân cung cấp dịch vụ cắt tóc tại Penal San Francisco Gótera.


Các thành viên bằng đảng MS-13 chơi board game tại phòng giam Bartolinas Policiales de Lourdes, Colon.


Một tù nhân bị biệt giam đang nhìn ra bên ngoài phòng giam của mình tại Penal San Francisco Gótera.​

Nguồn gốc của các băng đảng có thể truy ngược về những người Salvador đã trốn sang Mỹ, đặc biệt là các thanh thiếu niên ở Los Angeles. Quá trình cực đoan hoá việc bỏ tù những tội danh không bạo lực đã khiến người Salvador trở nên hung hãn và chuyển sang dùng bạo lực. Họ thiết lập các phương pháp và mạng lưới riêng của MS-13.

Ngược lại, La 18 được thành lập như một băng đảng đa chủng tộc đầu tiên tại thành phố và hiện tại là băng đảng chủ yếu tại Nam Mỹ, với khoảng 30.000 tới 50.000 thành viên ở Mỹ.

Sau khi cuộc nội chiến tại El Salvador kết thúc năm 1992, chính sách nhập cư của Hoa Kỳ được thắt chặt hơn và những người di cư bị kết án phạm tội đã bị trả trở lại El Salvador, mang văn hoá băng đảng và bạo lực tới một đất nước vốn đã gặp nhiều khó khăn. Thông qua tuyển chọn, tống tiền và ép buộc, các băng đảng tiếp tục gia tăng về số lượng và sức ảnh hưởng, nắm giữ quyền kiểm soát lớn hơn bao giờ hết đối với đất nước này.

Ngày nay, El Salvador là một quốc gia tê liệt. Những cuộc chiến đã chia rẽ các gia đình, khiến việc di chuyển trở nên bất khả thi và làm tê liệt chính quyền. Mất tích trở nên phổ biến (số người biến mất không được tính vào thống kê người bị giết, khiến người ta đánh giá sai về mức độ bạo lực) và người dân được khuyên là không nên báo cảnh sát khi tai mắt và mật thám ở khắp nơi. Nếu phát hiện ra thi thể, việc chôn cất sẽ được tổ chức càng nhanh càng tốt, đám tang sẽ diễn ra lặng lẽ bởi vì họ thường sẽ là mục tiêu tiếp theo bị giết.

Tù nhân đứng trước cửa phòng giam tại nhà tù nữ Ilopango, El Salvador. Hầu hết các tù nhân đều là thành viên của MS-13 hoăc La 18.


Các tù nhân nữ cắt tóc cho nhau.​

Cảnh sát luôn cảnh giác cao độ và trùm khăn trùm đầu để bảo vệ danh tính nhưng những cuộc tấn công nhắm vào họ vẫn thường xuyên diễn ra. Lòng tin tan vỡ đã biến những tình huống chính trị, xã hội trở nên đặc biệt nghiêm trọng và cũng là lý do giải thích tại sao rất nhiều người Salvador chỉ còn cách duy nhất là nhập cư, thường là tới phía bắc Mexico và Mỹ. Một đoàn người lữ hành lớn hiện đang ở biên giới phía Nam của Mỹ, tại Tijuana, Mexico, phần lớn họ là những người chạy trốn khỏi bạo lực băng đảng tại El Salvador và Honduras.

San Salvador và thánh đường Metropolitan nhìn từ Mirador del Boquerón, phía sau là ngọn núi lửa San Vicente
​

Người ngoài khó có thể hiểu được những chuẩn mực xã hội tại đây đang đi xuống tới mức độ nào. Ở nhiều thành phố, người ta không thể băng qua đường vì quyền kiểm soát của các băng đảng tại các khu vực khác nhau. Khi đi qua khu vực khác, người dân phải nháy đèn hoặc cuộn cửa sổ xuống để biểu hiện lòng trung thành với băng đảng đang kiểm soát vùng đó.

Oscar, 27 tuổi, Wilbur, 43 tuổi, Juan, 31 tuổi và Jonathan, 28 tuổi, chụp tại trung tâm hình phạt Chalatenango, nơi ở của 1.637 tù nhân của băng đảng MS-13.


Elias, 35 tuổi, thành viên của La 18, chụp tại Penal San Francisco Gótera.​

Tuy nhiên, cuộc bầu cử tổng thống mới trong năm qua đã mang lại hi vọng. Đó là tổng thống Nayib Armando Bukele. Anh đã thiết lập một kế hoạch nhiều giai đoạn mà theo anh, nó sẽ tiêu diệt các băng đảng ở El Salvador trong vòng ba tới bốn năm. Hồi tháng 6, Bukele đưa ra kế hoạch kiểm soát lãnh thổ trị giá 31 triệu đô la để tăng cường cảnh sát và quân đội, đánh đuổi các băng đảng và làm suy yếu kiểm soát của chúng lên các vùng lãnh thổ.

Cảnh sát đột kích một nhà thổ và quán bar ở Lourdes Colon thuộc bộ phận của La Libertad.


Một sĩ quan cảnh sát cấp cao ở nhà tù Sopango đang trả lời phỏng vấn về cuộc bắt giữ các thành viên băng đảng mới đây. Ông được bảo vệ bởi những đồng nghiệp đeo khăn trùm đầu.
​

Hai tháng sau, cảnh sát Salvador báo cáo hơn 5.000 vụ bắt giữ trên toàn quốc. Kế hoạch này cũng đưa 28 nhà tù vào tầm kiểm soát bằng cách cấm người thăm viếng, giam giữ các tù nhân, cố gắng chặn tất cả các mạng lưới liên lạc trong tù với thế giới bên ngoài bằng cách chặn sóng di động và chuyển tù nhân đến các cơ sở an toàn hơn.

Anh cũng thiết lập một cơ quan chống tham nhũng mới, có tên là Kế hoạch Cuscatlan.

Đám tang Hugo, một sĩ quan cảnh sát tại Santa Ana. Thi thể của anh được tìm thấy trên phố tại Chalchuapa. Anh sống cùng vợ và hai đứa con, một trai một gái.


Marta, 52 tuổi, một sĩ quan cảnh sát tại Chapeltique, cô trùm khăn đầu vì sợ các băng đảng trả thù.
​

Bukele đã chỉ ra rằng tăng trưởng kinh tế là giải pháp cho tình trạng nghèo đói và thất nghiệp đang gia tăng. Anh đã thành công trong việc đảm bảo các quỹ hỗ trợ phát triển từ cả Mỹ và Mexico - một trong những bước anh thực hiện để nối lại mối quan hệ song phương giữa El Salvador và Mỹ.

Cư dân của một khu dân cư thu nhập thấp (do MS-13 kiểm soát) đi qua đội tuần tra của cảnh sát tại San Martín, San Salvdor.​

Cho tới thời điểm hiện tại, đã có 3,382 người được báo cáo là mất tích. Con số này lớn hơn 200 người so với năm trước. Tương lai của đất nước nhỏ ở Trung Mỹ này thật thiếu chắc chắn và khó đoán định. Không biết rằng người dân El Salvador còn phải chịu đựng nỗi lo sợ và chấp nhận việc giết người như một điều bình thường của xã hội tới bao giờ nữa?

Một đoàn tang lễ mang vác quan tài của Douglas Rivera, lãnh đạo 22 tuổi của MS-13 tại nghĩa trang thành phố Chapeltique. Anh ta là một trong bốn thành viên băng đảng bị cảnh sát đặc nhiệm giết chết khi trốn trong rừng.
​

Theo TheGuardian, Tariq Zaidi​