Cyos là hệ điều hành mã nguồn mở được phát triển dựa trên hệ điều hành Ubuntu do tập đoàn Viettel phát triển. Có thể nói đây là một trong những hệ điều hành Made in Việt Nam được nhiều người mong đợi. Trước đây, chúng ta đã có hệ điều hành Há Cảo cũng dựa trên nhân linux, nhưng vì một số lý do mà tác giả không phát triển nửa vì thiếu nguồn nhân lực và khi đó Linux cũng chưa phổ biến như bây giờ. Nhưng giờ đây Cyos (ViettelOS) được phát triển bởi một tập đoàn lớn, chúng ta vẫn hy vọng sản phẩm này sẽ phổ biến và được nhiều người Việt Nam lựa chọn.
Bộ phận phát triển của CyOS – ViettelOS là Trung VTCC – Viettel Cyberspace Center, trực thuộc tập đoàn Viettel. Bên cạnh hệ điều hành dành cho người Việt, Trung Tâm đã có những sản phẩm thuần Việt hiện đang được nhiều người sử dụng như: Sfive – trình duyệt web dành cho người Việt, hệ thống Antispam – chặn tin nhắn spam dành cho khác hàng Viettel, Text to Speech – chuyển đổi văn bản thành giọng nói tiếng Việt, được tích hợp ở nhiều trang báo Online….
Giới thiệu về hệ điều hành ViettelOS- CyOS
Theo giới thiệu của VTCC, hệ điều hành CyOS (ViettelOS) được dựa trên nền tảng Ubuntu mới nhất, kèm theo các phần mềm cần thiết cho người sử dụng. Nhóm khách hàng chủ yếu là người Việt Nam, nên CyOs cũng đi kèm các tính năng phù hợp với công việc và thói quen của người Việt. Nhóm sản xuất cũng đang xây dựng các phiên bản tiếp theo để cập nhật các tính năng hữu ích khác để người sử dụng dễ dàng làm quen, cũng như triển khai trong việc sử dụng, quản lý Hệ điều hành.
Tuy nhiên theo đánh giá của một số bạn về CyOS thì hệ điều hành này chạy khá mượt và ít tốn tài nguyên. Sau khi cài đặt xong bạn sẽ có sẳn các phần mềm văn phòng LibreOffice chức năng giống Microsoft Office… Có cả PuttySSH dành cho các bạn quản trị mạng; thư mục Home và Recycle Bin có thiết kế giống với Windows 10. Có thể nói là đầy đủ công cụ văn phòng, công cụ cơ bản, dễ sử dụng, có hướng dẫn chi tiết…
Nếu công ty bạn đang lo ngại vấn đề bản quyền phần mềm, thì nên cân nhắc sử dụng CyOS làm hệ điều chính vì nó đã tích hợp sẵn các phần mềm mã nguồn mở miễn phí, mà chức năng tương tự như các phần mềm tính phí.
Do đây là phiên bản đầu tiên nên đôi khi một số ứng dụng vẫn bị crash nhẹ. Bộ gõ tốt hơn iBus nhưng chưa hoàn thiện hẳn
Cách cài đặt và sử dụng ViettelOS – CyOS
Để cài đặt CyOS (ViettelOS) bạ cần tải file ISO về máy tính. Mình khuyên bạn nên trải nghiệm trên VMWare trước khi quyết định chọn CyOS làm hệ điều hành chính.
Hiện tại thì bạn chọn file viettelos-1.0-release-010.iso để tải về nhé.
Trước khi cài, hãy đảm bảo ổ cứng chứa hệ điều hành ít nhất 85Gb.
CyOS có cả bản Live và Install, nhưng mình khuyên bạn nên chọn Install để có trải nghiệm tốt nhất.
Trong lần Boot đầu tiền, bạn có thể chọn ngôn ngữ Tiếng Việt, chọn Cài đặt viettelos. Nếu muốn trải nghiệm nhanh thì chọn Dùng thử viettelos, đây là chế độ Live không cần cài đặt.
Tiếp theo bạn cứ nhấn tiếp tục và điền các thông số cần thiết như tên đăng nhập, mật khẩu….. Sau khi cài đặt xong, ta sẽ thấy Bố cục giao diện màn hình desktop tương tự như bên dưới:
Một số thành phần trong thanh Pannel của ViettelOS để truy cập nhanh (được đánh số trong hình):
- Nút mở ứng dụng tương tự như nút Start trong Windows.
- Thông báo
- Tường lửa
- Bộ gõ tiếng Anh, tiếng Việt có dấu
- Kết nối mạng
- Mã hóa dữ liệu
- Âm lượng
- Hiển thị biểu tượng thành phần khác
- Thời gian
- Hiển thị desktop
Một số phần mềm ứng dụng mà ViettelOS đã cài sẵn giống như ở WindowsOS: Trình duyệt firefox, trình duyệt Sfive, PuTTySSH, …
Một số phần mềm ứng dụng mà ViettelOS không có như WindowsOS nhưng có phần mềm ứng dụng thay thế tương tự như:
- Outlookđược thay thế bằng Thunderbird để gửi, nhận và lưu trữ email.
- Wordđược thay thế bằng WPS Writer để soạn thảo văn bản.
- Excelđược thay thế bằng WPS Spreadsheets để xử lý bảng tính.
- PowerPointđược thay thế bằng WPS Presentation để trình chiếu slide.
- Unikeyđược thay thế bằng Ibus để gõ tiếng Việt có dấu.
- Windows Explorerđược thay thế bằng Dolphin để truy cập ổ đĩa chứa dữ liệu.
- Adobe Reader và Foxit Readerđược thay thế bằng Okular để mở file có định dạng PDF.
Các phần mềm khác mà không có trên desktop thì cũng tìm kiếm tương tự với Windows bằng cách bấm phím Windows trên bàn phím -> xuất hiện cửa số Start:
