Học viện đào tạo trực tuyến Chủ Nhật, 5 tháng 7, 2020 0 No comments

Đây là một câu hỏi mình đã thắc mắc từ lâu, dạo này mình xem lại những buổi live các thể loại nhạc mà có nhạc trưởng đứng trên 'chỉ đạo', mình thấy "ủa, có mấy ai nhìn ổng đâu ta, họ đa phần chỉ nhìn vào sheet nhạc để làm đúng trách nhiệm của mình, vậy thực sự có cần đến nhạc trưởng không?" - những người có rất nhiều năng lượng này. Dưới đây mình xin chia sẻ về những gì mình tìm hiểu về vai trò của nhạc trưởng khi điều khiển dàn nhạc của họ.

Một khi những bí ẩn xung quanh những gì mà các nhạc trưởng có thể làm trên sân khấu chưa được giải đáp thì một phần rất quan trọng của nhạc cổ điển vẫn mãi là ẩn số đối với rất nhiều người.

Chúng ta hãy bắt đầu từ thuở sơ khai…

Nhạc trưởng ở tầm cơ bản thì rất đơn giản. Nhiệm vụ chỉ là giữ nhịp độ của dàn nhạc có thể kết hợp được với nhau vào đúng thời điểm. Nhưng đó chỉ là điểm khởi đầu. Điều quan trọng ở một nhạc trưởng là một người truyền thông điệp từ người sáng tác. Tránh nhiệm của họ là hiểu và truyền đạt nó qua những cử chỉ một cách rõ ràng nhất để cho những nghệ sĩ trong dàn hợp xướng có thể hiểu một cách hoàn hảo nhất. Sau đó, những nghệ sĩ đó truyền tải lại từng nốt nhạc một cách thống nhất đến từng khán giả của mình.

Mình cùng tìm hiểu cách một nhạc trưởng điều khiển dàn nhạc của ông nhé!

Wingardium Leviosa! – Bay lên nào!

Người ta bắt đầu sử dụng 'đũa' để 'điều khiển' nhạc từ tận những năm 700 TCN, nhưng sau đó nó không còn hợp thời nữa. Vào thời Trung Cổ và Phục Hưng, hầu hết các thành phần trên sân khấu đều có một sự nhất trí trong cách chơi nhạc và có thể trình diễn mà không cần nhạc trưởng.

Đoạn phim ngắn nói về 'nghề' nhạc trưởng

Sau đó, ngày càng nhiều nhạc cụ được phát minh ra và số lượng người trong dàn nhạc cũng 'nở' ra theo thời gian. Lúc này, cần có một người 'lãnh đạo' đứng ra để ra hiệu, từ đó hành động dặm chân hoặc sử dụng một khúc cây để 'chọt' xuống đất giữ nhịp và thời gian trình diễn trở nên phổ biến, điều này diễn ra cho đến khi nhà soạn nhạc Lully đâm cái gậy trúng chân, bị thương sau đó là hoại tử và qua đời… Từ đó, người ta bắt đầu tìm kiếm những cách khác ưu việt hơn để thay thế…

Đến ngày nay, nhạc trưởng cũng có thể dùng cả gậy baton, que đũa dài hoặc chính đôi tay của họ. Việc của nó là có thể ra dấu và những cử chỉ làm sao để có thể liên kết được với đặc tính của bản nhạc, tuy nhiên kể từ khi những thành viên trong dàn hợp xướng có các bản ghi – sheet nhạc rồi thì việc liên kết thành viên với nguyên tác không còn là vai trò chính yếu của nhạc trưởng nữa.

Trong đoạn clip này sẽ giải thích một phần ý nghĩa của những kiểu 'quơ đũa thần'

"Những người nghệ sĩ phía dưới sẽ nhận tín hiệu từ nhạc trưởng khi ông ấy di chuyển tay và cơ thể. Và những người chơi nhạc sẽ nhận thức được tín hiệu đó, và họ sẽ tạo ra một cung bậc mới khi di chuyển cây vĩ (bows) lên cây violin một cách thích hợp. Như vậy là có một sự truyền đạt âm thầm thông qua những cử chỉ và hành động đó." – Nhà nghiên cứu Aloimonos nói thêm "sự chuyển động của nhạc trưởng dự đoán sự chuyển động của các nghệ sĩ violin."

Nãy giờ anh em nghe nhiều classical trên các video trên rồi, giờ mình thử sang thể loại này nhé...

Có thể nói, nhạc trưởng trên sân khấu giống như huấn luyện viên trên sân cỏ. Những nhạc trưởng sẽ chịu trách nhiệm tuyển chọn, truyền tải nội dung, thông tin, cách thức thể hiện bằng cả lời nói lẫn hành động trước các buổi biểu diễn, còn trên sân khấu, nhạc trưởng sẽ là người kiểm soát độ tinh tế của âm nhạc phát ra, chẳng hạn như nhịp độ và khi nào thì nên 'xung' khi nào nên 'trầm'. Mọi cử chỉ và hành động, đâu đó thể hiện một phần cá tính của chính người nhạc trưởng đó, còn lại phần lớn đó là cách mà họ giao tiếp với dàn nhạc của mình, một khi hành động đúng và hợp lý sẽ mang lại sự hài hòa tuyệt vời nhất, và chắc chắn họ trở thành những người lãnh đạo dàn hợp xướng hiệu quả.

Tham khảo: npr.org, pmi.org, classicfm