Học viện đào tạo trực tuyến Thứ Bảy, 8 tháng 8, 2020 0 No comments

32 bản piano sonata của thiên tài Ludwig van Beethoven có thể được xem là một phần vô cùng quan trọng trong lịch sử âm nhạc giao hưởng. Chúng được sáng tác dàn trải trong cả cuộc đời ông, với mỗi bản thể hiện được cảm xúc nội tâm riêng biệt của từng thời kỳ khác nhau. Không dừng lại ở đó, các bản piano sonata của Beethoven còn cho thấy quá trình phát triển của thiết kế đàn piano, vốn luôn được tài năng của Beethoven tận dụng đến đỉnh điểm. Beethoven cũng không hề có sáng tác nào trùng lặp, mỗi tác phẩm của ông là một hình thái riêng và cũng mang đến cảm xúc khác biệt có một không hai.

Beethoven đến Vienna vào năm 16 tuổi để theo học nhạc với Mozart. Tuy nhiên mọi chuyện diễn ra không được suôn sẻ. Mẹ ông lâm bệnh và Beethoven phải trở về quê nhà của mình. Đến lúc ông trở lại Vienna lần nữa thì Mozart đã qua đời. Lúc này Count Waldstein đã động viên Beethoven tiếp tục học nhạc từ thầy Joseph Haydn.

Phong cách của Haydn có ảnh hưởng ít nhiều đến kiểu chơi piano của Beethoven, tuy nhiên không quá rõ rệt. Trong các bản piano sonata ra đời sớm nhất, người ta có thể nhận thấy đâu đó các hình thái chuyển đổi nhanh chóng và dứt khoát, hay các điểm dừng trước cao trào (gần giống với bản Sturm und Drang - thế kỷ 18). Các bản sonata này cũng thường có cấu trúc đa dạng (từ 2,3 đến 4 movement) và mang nhiều ý nghĩa thưởng thức hơn. Phong cách của Beethoven khác biệt hơn nhiều và mang tính cách mạng, truyền tải các cảm xúc đen tối và đôi khi cả sự giận dữ lẫn phản kháng trong buổi bình minh của chủ nghĩa lãng mạn.

Tuy nói rằng các tác phẩm của Beethoven dàn trải suốt cuộc đời ông nhưng thực ra chúng có thể được chia làm hai giai đoại chính, một nửa thuộc về phong cách ban đầu của Beethoven, phần còn lại nằm trong giai đoạn "giữa" của sự nghiệp âm nhạc của ông, và cuối cùng là những tác phẩm muộn nhất được hoàn thành trước khi ông qua đời.

Các bản sonata sớm nhất của Beethoven

Những bản piano sonata đáng chú ý nhất và sớm nhất của Beethoven gồm Op.2 No. 1 In F Minor, Op. 7 In E Flat Major và Op. 10 No. 3 In D Major đều có mang chút hơi hướm từ phong cách Haydn, tuy nhiên Beethoven phủ nhận điều này và các fan của ông cũng vậy. Các bản Op. 14, Op. 49 G Major và Op. 79 cũng bộc lộ rõ nét phong cách non trẻ nhưng đã rất tuyệt vời của Beethoven lúc đó.

Bản sonata Moonlight - Sô-nát Ánh Trăng

Beethoven thử nghiệm cấu trúc xây dựng tác phẩm kiểu mới bằng hai bản sonata Op. 27 Quasi Una fantasia và Moonlight. Trong một nghiên cứu của Murray Perahia đã cho thấy bản Moonlight được lấy cảm hứng từ đàn Aolian Harp (đàn gió Aolia). Bản Moonlight còn được đồn rằng để tặng cho Countess Giulietta Guicciardi, tuy nhiên tính chính xác của thông tin này chưa được kiểm chứng.

Những bản sonata trong thời kỳ giữa của sự nghiệp âm nhạc Beethoven

Bản Op. 31 (1801 ~ 1802) được tranh cãi là viết tặng Countess Josephine von Brunsvik. Bản sonata G Major đầu tiên và D Minor thứ hai được viết để thử nghiệm các kỹ thuật chơi mới như recitativo và hiệu ứng pedal, sau đó ứng dụng các kỹ thuật này thành thục hơn trong bản sonata thứ ba E Flat.

Bản sonata Waldstein

Waldstein Op. 53 (1804) có thể nói là một sự thay đổi rất lớn trong phong cách của Beethoven kể từ các bản Op. 31. Tác phẩm này gồm 2 movement với tiết tấu chậm, lấy cảm hứng từ một bài hát Rhenish. Waldstein Op. 53 cũng được ra đời gần như cùng lúc với Razumovsky String Quartets Op. 59, Fifth Symphony và Sixth Symphony.

Bản sonata Appassionata

Bản F Minor Sonata Op. 57, hay còn được biết đến với tên Appassionata, có phong cách trái ngược hoàn toàn so với bản Waldstein. Không như Waldstein Op. 53, Appassionata Op. 57 hầu như không có chút phong thái lạc quan nào từ đầu đến cuối tác phẩm. Appassionata Op. 57 được viết tặng Franz von Brunsvik.

F Sharp Major Sonata Op. 78 được viết tặng Therese von Brunsvik và Beethoven cho rằng bản này hay hơn nhiều so với Moonlight, nhưng không hiểu vì sao Moonlight nổi tiếng hơn. Ngoài ra còn có thể nhắc đến Op. 81A, hay còn được biết với tên Les Adieux với kiểu sáng tác rất có quy củ, khác hẳn phong cách thường thấy của Beethoven. Les Adieux được ra đời trong khoảng năm 1809 ~ 1810, được đồn đoán là tác phẩm kỷ niệm mà Beethoven dành tặng Archduke Rudolph.

Những bản sonata cuối cùng của Beethoven

Từ khoảng năm 1814, các bản sonata như Op. 90 (2 movement) và Op. 101 ra đời với phong thái nhẹ nhàng và hiền hòa hơn. Các bản sonata mà Beethoven viết trong thời kỳ này cũng không còn đi theo thiên hướng liền mạch như trước, thay vào đó chúng được viết thành từng phần rời rạc hơn, và tùy người sẽ cảm thấy khó nghe hay dễ nghe hơn. Do sức khỏe ngày càng kém, Beethoven vẫn viết nhạc nhưng tần suất chơi nhạc ít dần, các tác phẩm của ông được truyền lại cho học trò biểu diễn. Sau khi tai bị điếc, ông cũng không thể biểu diễn hay dạy nhạc được nữa.

Nhiều tác phẩm cuối đời của ông được sáng tác để dành tặng cho những người bạn thân như Archduke Rudolph, gia đình Brentano hay các nhân vật có ảnh hưởng khác. Từ năm 1812 trở đi sức khỏe của Beethoven tiếp tục suy yếu do nhiều biến cố không mong muốn xảy ra.

Bản sonata Hammerklavier

Năm 1817, Beethoven bắt đầu phác thảo bản Symphony No. 9 dành cho Royal Philharmonic Society (London). Sau đó vào mùa xuân năm 1818, xưởng nhạc cụ Broadwood (London) gởi đến cho Beethoven một chiếc piano có thiết kế mới và cao cấp nhất, giúp ông hoàn thành bản sonata khổng lồ Hammerklavier. Hammerklavier gồm 4 movement với cảm xúc buồn bã chán chường, khiến khó có ai có thể nghe hết được nó.

Ba bản sonata cuối cùng là Op. 109, Op. 110 và Op. 111 được viết trong khoảng năm 1820 ~ 1822. Ba bản này bổ trợ cho nhau rất tinh tế, trong đó Op. 109 dường như được lấy cảm hứng trực tiếp từ Goldberg Variations của Bach. Op.110 thì mang cảm xúc buồn bã và u ám gần giống với Hammerklavier, tuy nhiên được thể hiện theo cách nhẹ nhàng hơn. Cuối cùng là bản C Minor Sonata Op. 111 với âm điệu mạnh mẽ và giận dữ nhưng lại có kết thúc yên ắng lạ thường, giống như báo hiệu sự ra đi sau đó của Beethoven. Và không biết có phải là trùng hợp hay không mà chỉ 5 năm sau Beethoven từ giã cõi đời. Diabelli Variations và Bagatelles Op. 126 là hai bản sonata viết dở của ông trước khi mất.

Bạn đọc quan tâm có thể tìm nghe bộ sưu tập Complete Beethoven Piano Sonatas của Wilhelm Kempff với các bản thu stereo năm 1960 được remaster và tái phát hành (bộ 8 CD 1 Blu-ray Audio Disc). Hãng Gramophone đánh giá Wilhelm Kempff là "một trong những nhạc công tài năng nhất của thời đại, mang đến cho người nghe cảm giác như họ đang cùng ông khám phá thế giới âm nhạc".

Nguồn udiscovermusic