Nhiễm sắc thể Y đang dần thoái hoá và biến mất - Liệu nam giới sẽ "tuyệt chủng"?

Học viện đào tạo trực tuyến Thứ Ba, 8 tháng 9, 2020 0 No comments

Nhiễm sắc thể Y, thứ mà ai cũng biết là có chức năng quy định giới tính cho giống đực ở cái loài sinh vật và ở người đang dần bị thoái hoá. Trên thực tế, ngoài việc giúp quy định giới tính XX là nữ hay XY là nam thì nhiễm sắc thể này chứa rất ít các gen khác cần thiết cho sự sống của con người. Theo các nghiên cứu từ nhiều năm nay, nhiễm sắc thể Y đang bị thoái hoá nhanh chóng và nếu điều này cứ tiếp tục diễn ra thì dự đoán trong 4.6 triệu năm nữa, nhiễm sắc thể này sẽ bị biến mất.

Điều này được lý giải là do: Trong cặp nhiễm sắc thể (NST) giới tính, con người nói riêng có hai dạng là XX và XY, trong đó XX là cặp NST được cấu thành từ hai NST đồng dạng. Giữa hai NST này sẽ diễn ra sự trao đổi chéo (quá trình tái tổ hợp di truyền) và chính điều này giúp cho nhiễm sắc thể X không bị thoái hoá. Nói cách khác dễ hiểu hơn, ví dụ một NST X bị "hỏng" thì sự trao đổi chéo này sẽ giúp "sửa lỗi" và giúp chúng vẫn có thể di truyền các gen xuống đời sau.

Tuy nhiên cặp XY lại không hoạt động như vậy. Giữa X và Y vẫn diễn ra sự trao đổi chéo nhưng chỉ xảy ra ở các vùng đồng dạng mà thôi. Điều này dẫn tới việc các gen trong NST Y thường di truyền liên tục từ bố xuống con trai và lâu dần sẽ tạo nên sự thoái hoá. Nếu nhìn vào hình ảnh các bộ nhiễm sắc thể của con người, dễ thấy NST Y có kích thước nhỏ hơn nhiều so với NST X nằm cạnh. Bên cạnh đó, NST X có thể mang trong nó khoảng 1000 gen quy định các tính trạng, còn Y hiện tại chỉ mang khoảng 50-60 gen.

Tua ngược thời gian về lại 166 triệu năm trước, xét trên những cá thể động vật có vú đầu tiên trên hành tinh, người ta nhận thấy lúc bấy giờ các NST Y có kích thước ngang với NST X và cũng mang các gen quy định tính trạng tương tự. Tuy nhiên một tin mừng là tốc độ thoái hoá trên NST Y có xu hướng chậm lại theo thời gian. Trong giai đoạn 25 triệu năm trở lại đây, con người chỉ mất 1 gen trên Y và người ta thấy rằng các NST thể này đang tự phát triển một cơ chế để giúp giảm tốc độ mất gen.

Một nghiên cứu trên 62 người đàn ông cho thấy nó có xu hướng tự thu thập các bản sao khoẻ mạnh của NST Y trên các tế bào khác của cơ thể để tái tổ hợp bộ gen, giúp giảm thiểu sự thoái hoá. Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng đưa ra giả thuyết rằng nếu NST Y bị biến mất, có thể sẽ có một gen hay NST khác đóng vai trò biểu hiện tính trạng khác biệt giữa giống đực và giống cái.
Theo TheConversation, The Atlantic