Có thể bạn chưa biết: Sa mạc Sahara đang gián tiếp nuôi sống chúng ta như thế nào?

Ngày xưa sa mạc Sahara từng là 1 nơi đầy sự sống, điều này nghe còn hợp lý, chứ nếu nói mà Sahara bây giờ đang giữ vai trò ảnh hưởng trực tiếp tới sự tồn tại của hầu hết các sinh vật trên Trái đất thì nghe hơi vô lý nhỉ? Mời anh em đến với tập 3 của Connected: The Hidden Science of Everything - Dust.

Sa mạc Sahara

Sahara là hoang mạc lớn thứ 3 thế giới xếp sau Nam Cực và Bắc Cực, nó có diện tích 9.2 triệu km vuông, tức là gần bằng diện tích của nước Mỹ hoặc TQ, nằm trải dài ở nửa trên của Châu Phi bao gồm các quốc gia Algeria, Chad, Ai Cập, Eritrea, Libya, Mali, Maroc, Nigeria, Sudan vv và vv.



Ước tính hoang mạc này đã hơn 2,5 triệu năm tuổi. Suốt kỉ Băng Hà, Sahara từng rất ẩm ướt và có vùng từng là một sông hồ với hàng triệu động thực vật sinh sống ở đó. Để đưa chúng ta ngược về quá khứ của Sahara, lần này Latif Nasser đưa chúng ta tới Bodélé Depression nằm ngay giữa hoang mạc Sahara thuộc quốc gia Chad, đồng hành cùng anh là Moussa Abderamane, tiến sĩ Địa chất học của trường ĐH N'Djamena ở Chad.

Tại Bodélé có những mảng đất màu trắng bạc, vết tích còn lại của một hồ nước khổng lồ tên là Mega-Chad, nó lớn tương đương diện tích của nước Đức ngày nay và mực nước ở nơi sâu nhất lên tới 150m. Hàng nghìn năm trước, đột nhiên hồ Mega-Chad trở nên khô hạn, nhưng nó lại mở ra chuỗi sự sống màu mỡ cho Trái đất như ngày nay.



Sau một hồi đi vòng quanh, tiến sĩ Moussa dễ dàng tìm thấy xác của một con cá họ cá trê, chiều dài thân của nó lên tới 50cm, ông ước tính các của con cá trê có niên đại 6000 - 8000 năm. Không chỉ tìm thấy xương cá trê mà tiến sĩ Moussa còn từng tìm thấy hóa thạch của hà mã, cá sấu từng sinh sống ở hồ Mega-Chad.

Bụi ở Sahara

Tiếp theo, tiến sĩ Moussa cho Latif xem những mảnh đất màu trắng xám, ông đặt ra giả thiết đây từng là loài tảo cát của hồ Mega-Chad, sau khi chết đi, tảo cát đóng thành những mảng dày dưới đáy của hồ, và đây chính là mấu chốt cho sự đóng góp quan trọng của Sahara ngày nay.





Quá trình chết đi và tích tụ qua hàng ngàn năm của tảo cát và tất cả sinh vật từng sinh sống ở hồ Mega-Chad đã tạo thành một lớp đất nền rất dày ở Bodélé Depression, sa mạc Sahara. Phía trên của Bodélé Depression có 2 dãy núi Tibesti và Ennedi, chúng tạo thành một cái cửa hang để định hướng luồng gió thổi xuống, tương tự như nguyên lý nước chảy đá mòn.



Gió đã bào mòn và thổi lớp đất nền này thành bụi mịn và cuốn chúng bay lên trời, sau đó gió sẽ đưa chúng đến những châu lục khác khắp địa cầu. Chính vì vậy mà bầu trời ở Bodélé Depression lúc nào cũng trắng xóa vì đầy bụi mịn trong không khí.

NASA cũng theo dõi bụi trong không khí

Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ không chỉ quan tâm tới vũ trụ mà họ còn theo dõi chính Trái đất của chúng ta. Trụ sở NASA ở Greenbelt, tiểu bang Maryland (Mỹ) có hẳn một trung tâm theo dõi khí tượng, dẫn đầu bởi chuyên gia về bụi mịn, tiến sĩ Chip Trepte.



NASA nhận thấy rằng bụi từ Sahara đã bị thổi tung lên khí quyển với độ cao lên tới 4km, rồi theo gió đi về phía Đại Tây Dương. Những đám mây bụi lớn tới nỗi các phi hành gia trên ISS thấy được chúng bằng mắt thường.



Để theo dõi những đám bụi này, NASA sử dụng vệ tinh Calipso (viết tắt của cụm từ Cloud-Aerosol Lidar and Infrared Pathfinder Satellite Observations) được phóng lên quĩ đạo vào ngày 28/4/2006. Vệ tinh này bay vòng quanh Trái đất với thời gian 90 phút/lần, cách chúng ta ở độ cao 700km. Nó sử dụng tia lazer để theo dõi bụi với tần số quét 20Hz.



Tiến sĩ Chip Trepte cho biết số liệu mà vệ tinh Calipso đo được cho thấy MỖI NĂM lượng bụi ở Bodélé Depression, Sahara bị thổi lên trời nặng bằng trọng lượng của 50 triệu con voi cộng lại ~ 150 triệu tấn, tức là lớn hơn trọng lượng của 1/2 dân số thế giới. Vâng, 150 triệu tấn/năm.

Bụi Sahara là "thiên địch" của những cơn bão

Jason Dunion là một thành viên trong "Đội săn bão - Hurricane Hunters", họ dùng máy bay để bay thẳng vào cơn bão Lorenzo hình thành ở Đại Tây Dương để xem trong đó có gì. Những cơn bão lớn hình thành ở nam bán cầu Đại Tây Dương trên đường đi lên bắc bán cầu sẽ cuốn lấy đám bụi từ Sahara.



Hàng tấn bụi mịn này với độ dày hơn 1km đã hấp thu hết 1/2 độ ẩm của cơn bão Lorenzo, đồng thời ngăn chặn cơn bão lớn lên (thông qua việc bổ sung hơi nước bốc lên từ biển) khiến cho Lorenzo từ một cơn bão cấp 4 bị "ăn mòn" xuống còn bão cấp 2-3.



Điều này có nghĩa là bão bị giảm bớt cường độ và sức ảnh hưởng khi đổ bộ đất liền, nếu không có bụi của sa mạc Sahara thì các cơn bão ở Đại Tây Dương sẽ rất khủng khiếp vì không bị giảm sức mạnh.

Bụi Sahara là thức ăn của đại dương

Sau khi lơ lửng chán chê trên bầu khí quyển, bụi Sahara sẽ rơi xuống các vùng biển ở Đại Tây Dương. Lần này, chúng ta sẽ theo chân tiến sĩ Địa chất biển của Viện nghiên cứu biển Hoàng gia Hà Lan, Jan-Berend Stuut.


Các nhà khoa học sẽ thả những chiếc phao ở ngoài khơi biển Hà Lan để đo lượng bụi rơi xuống đại dương và lấy mẫu thử mỗi năm 1 lần, đem về nghiên cứu.



Hóa ra, lượng bụi Sahara này khi rơi xuống biển sẽ làm thức ăn cho các loài thực vật phù du cực nhỏ dưới biển, mà thực vật phù du ở biển lại chính là thứ lọc CO2 để tạo ra tới 1/2 lượng khí O2 chúng ta đang thở. Nói cách khác, bụi Sahara đã góp phần rất lớn trong việc tạo ra oxy ở Đại Tây Dương. Rồi những con cá sẽ ăn các phiêu sinh vật này, tạo thành vòng khép kín của chuỗi thức ăn trong biển cả.



Chưa hết, những hạt bụi Sahara khi rơi và chìm xuống đáy biển cũng đóng vai trò như những cái mỏ neo, nó kéo theo các phân tử CO2 chìm xuống đáy đại dương. Giảm bớt khí CO2 đồng nghĩa với việc làm giảm hiệu ứng nhà kính đang hâm nóng Trái đất của chúng ta. Các nhà khoa học ước tính rằng lượng bụi Sahara còn đủ để "sử dụng" thêm ít nhất 1000 năm nữa.

Rừng mưa nhiệt đới Amazon

Cách Chad hàng ngàn cây số, bụi Sahara vẫn vượt Đại Tây Dương để tìm đến rừng mưa nhiệt đới Amazon. Theo các nhà khoa học, lượng bụi bay tới Amazon lên tới 27 triệu tấn/năm, trong đó phần lớn là bụi Sahara.
Sâu bên trong lưu vực sông Amazon là nơi làm việc của tiến sĩ người Đức, Stefan Wolff, đang công tác ở trạm khí tượng ATTO, chuyên nghiên cứu tác động của khí quyển lên rừng Amazon. Trung tâm của trạm ATTO là cột tháp cao hơn tháp Eiffel của Pháp, vươn lên trời để đo không khí ở đây.



Đặc điểm của rừng Amazon là đất đai rất nghèo nàn cằn cỗi chứ không hề màu mỡ như chúng ta tưởng, vì đất liên tục bị những cơn mưa nhiệt đới xói mòn đi khoáng chất. Kỳ diệu thay, hàng triệu tấn bụi Sahara từ những con cá đã chết khô nhiều năm trước ở hồ Mega-Chad bay đến đây mỗi năm, khi rơi xuống đã trở thành phân bón lý tưởng cho đất đai, nuôi sống cây cối và cả hệ sinh thái của Amazon.


Ước tính mỗi năm có hơn 22.000 tấn phốt-pho đi theo bụi Sahara đến bồi đắp cho đất đai Amazon, xấp xỉ bằng với lượng khoáng chất bị mưa xói mòn. Tóm lại, nếu không có bụi Sahara thì sẽ không có rừng Amazon. Hàng tỷ cây xanh của rừng Amazon ngày qua ngày đều được nuôi dưỡng một phần bởi sa mạc Sahara.

Bụi cũng gây ra hiện tượng Thủy triều đỏ

Bụi Sahara không chỉ tạo nên sự sống ở Đại Tây Dương và Amazon, mà nó cũng trực tiếp gây ra những thiệt hại cho con người. Ước tính bụi Sahara có chứa hàm lượng sắt lên tới 5%. Ở tiểu bang Florida của Hoa Kỳ, bụi được xem là nguyên nhân gây ra thủy triều đỏ ở các bờ biển.

Những cơn mưa có bụi Sahara chứa 5% sắt khi rơi xuống biển, sẽ trở thành thức ăn cho loài tảo Karenia Brevis, nguyên nhân chính gây ra Thủy triều đỏ, hiện tượng tăng đột biến loài tảo có trong nước biển, khiến cho nước biển đổi màu thành màu đỏ. Tùy theo mùa mà có khi tảo sẽ có màu xanh lục, nâu chứ không chỉ duy nhất màu đỏ.



Thủy triều đỏ tạo ra các độc tố thần kinh giết chết hàng triệu động vật sống dưới biển ở các vùng vịnh Florida, như cá, rùa, hải cẩu, sư tử biển, cá heo vv và vv... tác hại không thua gì các thảm họa như sóng thần, tràn dầu...

Không chỉ giết chết sinh vật biển mà thủy triều đỏ còn gây ảnh hưởng trực tiếp lên con người. Những đợt sóng đánh vào bờ sẽ thổi tung tảo đỏ vào không khí và người dân sống ở ven biển sẽ hít phải chúng. Nhẹ thì con người sẽ bị cảm lạnh, nghẹt mũi, viêm họng, những người bị bệnh về hô hấp sẽ gặp tình trạng nặng hơn.

Tổng kết

Thiên nhiên thật kỳ diệu phải không anh em? Những con cá đã chết ở Sahara hàng nghìn năm trước vẫn còn tiếp tục đóng góp cho Trái đất của chúng ta thêm ít nhất 1000 năm nữa. Nếu không có hoang mạc Sahara khổng lồ cung cấp 150 triệu tấn bụi mỗi năm, hệ sinh thái ở rừng Amazon không thể cân bằng như hiện nay, đời sống ở Đại Tây Dương bị đe dọa khi vi sinh vật không có thức ăn, các cơn bão không có "thiên địch" kìm hãm vv và vv... Bù lại, bụi Sahara cũng là nguyên nhân trực tiếp gây ra hiện tượng Thủy triều đỏ ở Florida.



Chỉ riêng Sahara thì không đủ lượng bụi để cung cấp cho toàn bộ địa cầu. Bụi từ cao nguyên Mông Cổ đi lên phía Bắc, đến Canada và dừng chân ở Bắc Cực. Bụi ở Patagonia (ở cực nam Châu Mỹ, thuộc Argentina và Chile) thì đi xuống Nam Cực. Bụi ở phía bắc Châu Phi sẽ theo gió đến đảo Guadooupe và vùng biển Caribbean. Một phần khác của sa mạc Sahara cũng thành bụi và theo tuyết rơi xuống dãy Alps ở Châu Âu.



Dù cho chúng ta sinh sống ở đâu thì những hạt bụi mà chúng ta quét mỗi ngày có thể đến từ bất kì đâu trên thế giới, có thể là hoang mạc Sahara hoặc Nam Mỹ, cho thấy chúng ta đều được thiên nhiên kết nối lại với nhau!

Theo Connected: The Hidden Science of Everything, ảnh cover: TravelAge

==***==

Khoá học Quản trị Chiến lược Dành cho Lãnh đạo Doanh nghiệp

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Nơi hội tụ Tinh Hoa Tri Thức - Khơi nguồn Sáng tạo

Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com

Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com

--- 

Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên ZALO!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên Facebook!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa đào tạo Power BI phân tích báo cáo để bán hàng thành công

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Bảo mật và tấn công Website - Hacker mũ trắng

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học ​

KHÓA HỌC LẬP TRÌNH PYTHON TỪ CƠ BẢN ĐẾN CHUYÊN NGHIỆP

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Lập trình Visual Foxpro 9 - Dành cho nhà quản lý và kế toán

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học hướng dẫn về Moodle chuyên nghiệp và hay

Xây dựng hệ thống đào tạo trực tuyến chuyên nghiệp tốt nhất hiện nay.

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

KHÓA EXCEL CHUYÊN NGHIỆP

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học AutoIt dành cho dân IT và Marketing chuyên nghiệp

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khoá học Word từ cơ bản tới nâng cao, học nhanh, hiểu sâu

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học hướng dẫn sử dụng Powerpoint từ đơn giản đến phức tạp HIỆU QUẢ

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Thiết kế, quản lý dữ liệu dự án chuyên nghiệp cho doanh nghiệp bằng Bizagi

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng Power Query trong Excel

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Lập trình WEB bằng PHP từ cơ bản đến nâng cao

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng TableAU - Chìa khóa thành công!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng SPSS - Chìa khóa thành công!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học "Thiết kế bài giảng điện tử", Video, hoạt hình 

kiếm tiền Youtube bằng phần mềm Camtasia Studio

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ VIDEO CLIP CHO DÂN MARKETING CHUYÊN NGHIỆP

​​​​​

HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ QUẢNG CÁO VÀ ĐỒ HỌA CHUYÊN NGHIỆP VỚI CANVA

Hãy tham gia khóa học để trở thành người chuyên nghiệp. Tuyệt HAY!😲👍

 KHÓA HỌC VIDEO- XÂY DỰNG PHẦN MỀM QUẢN LÝ BẰNG MICROSOFT ACCESS

GOOGLE SPREADSHEETS phê không tưởng

Khóa hoc lập trình bằng Python tại đây

Hãy tham gia khóa học để biết mọi thứ

Để tham gia tất cả các bài học, Bạn nhấn vào đây 

Khóa học lập trình cho bé MSWLogo

Nhấn vào đây để bắt đầu học

Khóa học Ba, Mẹ và Bé - Cùng bé lập trình  TUYỆT VỜI

Khóa học sử dụng Adobe Presenter-Tạo bài giảng điện tử

Khóa học vẽ tạo giao diện demo cho website

Để thành thạo Wordpress bạn hãy tham gia khóa học 

Tham gia khóa học tại đây

Khóa học sử dụng Edmodo để dạy và học hiện đại để thành công

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Bảo hiểm nhân thọ - Bảo vệ người trụ cột

Cập nhật công nghệ từ Youtube tại link: congnghe.hocviendaotao.com
Tham gia nhóm Facebook
Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com
Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com

Nguồn: Tinh Tế

Share !