Ngôn ngữ mà người lớn sử dụng ảnh hưởng thế nào tới sự tò mò và hứng thú khoa học của trẻ em

Ngôn ngữ là cách loài người giao tiếp với nhau và với trẻ em, ngôn ngữ là cách mà người lớn tác động đến cách các em duy trì sự tò mò, xác định chính bản thân mình.

Trẻ con vốn sinh ra đã có óc tò mò tự nhiên. Chúng luôn đặt câu hỏi về thế giới xung quanh, từ vì sao bầu trời màu xanh cho tới chuyện con kiến nhỏ xíu lại có thể mang được vật nặng gấp nhiều lần cơ thể. Những thắc mắc tưởng chừng đơn giản ấy chính là biểu hiện đầu tiên của tư duy khoa học: quan sát, đặt câu hỏi, thử nghiệm và rút ra kết luận. Tuy nhiên, sự tò mò này lại giảm dần khi các em lớn lên và đây là một hiện tượng đã được các nhà khoa học ghi nhận ở nhiều nền văn hóa khác nhau. Điều quan trọng là tìm cách giữ lửa tò mò ấy để nuôi dưỡng niềm yêu thích khám phá, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học, nơi sự sáng tạo và tinh thần thử nghiệm là nền tảng cho mọi phát minh.

Một trong những yếu tố tưởng nhỏ nhưng lại có tác động lớn đến niềm yêu thích khoa học ở trẻ là cách người lớn dùng ngôn ngữ khi trò chuyện với các em. Nhiều phụ huynh và giáo viên, với mong muốn khuyến khích trẻ, thường nói: "Hãy trở thành một nhà khoa học", hoặc "Con là một nhà khoa học nhỏ tài ba" hay "Con sẽ là giáo viên", v,v. Tuy nhiên, các nghiên cứu tâm lý học gần đây cho thấy, chính cách dùng từ này, định "danh tính" (identity) thay vì một "hành động" (action), có thể vô tình tạo ra áp lực hoặc rào cản tâm lý cho trẻ. Khi nghe "trở thành nhà khoa học", trẻ dễ liên tưởng tới một hình mẫu cụ thể, đôi khi xa lạ hoặc khó đạt tới, nhất là khi hình mẫu đó không giống mình.


Trẻ thường có xu hướng thích ngôn ngữ hành động nhiều hơn ngôn ngữ định danh

Ngược lại, nếu người lớn thay đổi cách nói, chuyển sang những câu như "Hãy cùng làm khoa học", "Ba với con cùng thử cái này nhé" hoặc "Mẹ với con thử khám phá xem chuyện gì sẽ xảy ra nếu mình làm cách này", trẻ sẽ cảm thấy hoạt động đó gần gũi hơn, dễ tiếp cận và không bị ràng buộc bởi định kiến nghề nghiệp. Cách dùng từ mang tính hành động (action-based language) tạo cơ hội cho trẻ tham gia và thử nghiệm, thay vì gắn chúng vào một vai trò mà chúng có thể nghĩ là "không dành cho mình". Điều này đặc biệt quan trọng với các bé gái hoặc trẻ thuộc các nhóm thiểu số, vốn thường ít thấy hình ảnh đại diện cho mình trong các lĩnh vực khoa học.

Trên thực tế, nhiều nghiên cứu cho thấy rằng chỉ cần thay đổi một chút cách dùng từ cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Ví dụ, một thí nghiệm nổi tiếng đã chỉ ra rằng các bé gái từ 4 tuổi đã kiên trì hơn với các hoạt động khoa học khi được khuyến khích bằng ngôn ngữ hành động kể trên thay vì ngôn ngữ định danh tính. Khi không bị áp lực phải "trở thành ai đó", trẻ cảm thấy tự do hơn để thử, sai, rồi lại thử tiếp. Đây về bản chất là yếu tố cốt lõi của quá trình học tập và nghiên cứu khoa học.

Bên cạnh đó, những khuôn mẫu giới tính lâu đời như hình ảnh nhà khoa học thường là nam, da trắng, đeo kính vẫn còn tồn tại trong tiềm thức của nhiều thế hệ. Khi trẻ được hỏi vẽ hình một nhà khoa học, phần lớn các em vẫn nghĩ tới nam giới, dù xu hướng này đang dần thay đổi nhờ các chiến dịch truyền thông đa dạng hóa hình mẫu khoa học. Tuy nhiên, tác động của khuôn mẫu này vẫn rất mạnh mẽ: nhiều bé gái hoặc bé có màu da khác biệt cảm thấy mình không phù hợp với lĩnh vực này, chỉ vì không thấy ai giống mình trong vai trò đó. Khi ngôn ngữ gắn liền với hình tượng, sự phân biệt đó sẽ dễ dàng bị bị khắc sâu. Các bé hoàn toàn có thể nghĩ: "Nếu em không giống họ, em không thể làm điều đó."


Và việc sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp sẽ khuyến khích trẻ tìm tòi, khám phá

Không chỉ dừng lại ở cảm nhận cá nhân, những định kiến này còn có ảnh hưởng lâu dài đến lựa chọn nghề nghiệp và ngành học của trẻ. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, ngay từ lớp 1, các bé gái đã ít quan tâm đến các lĩnh vực như khoa học máy tính hay kỹ thuật. Đến cấp 3, ngay cả những bé gái học giỏi khoa học cũng không chọn ngành STEM nhiều như các bạn nam có thành tích thấp hơn. Điều này cho thấy, những tín hiệu ngôn ngữ và hình mẫu xã hội mà trẻ tiếp nhận từ nhỏ có thể tích tụ thành rào cản vô hình, ảnh hưởng đến cả tương lai của các em.

Như vậy, điều quan trọng ở đây là thay đổi cách chúng ta trò chuyện với trẻ. Thay vì hỏi "Con có muốn trở thành một kỹ sư không?", hãy thử "Con có muốn cùng ba sửa cái đồng hồ này không?" Hay thay vì khen "Con đúng là một nhà khoa học nhỏ", hãy thử "Con vừa làm một thí nghiệm hay ho đó!" Chính ngôn ngữ hành động sẽ mở ra không gian cho trẻ thử, sai, rồi lại thử tiếp và đó mới là cách học khoa học thực sự. Những hoạt động thường ngày như nấu ăn, quan sát thiên nhiên, chơi Lego, thậm chí là sửa chữa đồ dùng trong nhà đều có thể trở thành "bài học khoa học" nếu người lớn biết cách khơi gợi và dẫn dắt bằng ngôn ngữ phù hợp.

Tuy nhiên, khi trẻ bước vào tuổi dậy thì và bắt đầu hình thành bản sắc cá nhân, ngôn ngữ gắn với danh tính lại có thể phát huy tác dụng tích cực. Ở giai đoạn này, trẻ thường tự hỏi "Mình là ai?", "Mình muốn trở thành người như thế nào?" Nếu được khuyến khích tưởng tượng về một tương lai với vai trò nhà khoa học, bác sĩ, kỹ sư, các em sẽ có thêm động lực để học tập và rèn luyện, hướng tới mục tiêu lâu dài. Một nghiên cứu cho thấy, khi học sinh trung học được gợi ý về bản sắc nghề nghiệp tương lai liên quan đến khoa học, các em làm bài tập nhiều hơn và đạt thành tích cao hơn.

Như vậy, một điểm quan trọng khác là ba mẹ và thầy cô cần linh hoạt điều chỉnh ngôn ngữ, tùy theo độ tuổi và giai đoạn phát triển của trẻ: nhấn mạnh hành động, quá trình khi trẻ còn nhỏ; nhấn mạnh bản sắc cá nhân, mục tiêu nghề nghiệp khi trẻ lớn hơn. Sự kết hợp này vừa giúp duy trì niềm yêu thích khoa học, vừa hỗ trợ trẻ xây dựng hình ảnh tích cực về bản thân trong tương lai.

Quảng cáo

Nguồn: [1][2]

Khóa học Machine Learning cơ bản- Khoa học dữ liệu - AI

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Khoá học Quản trị Chiến lược Dành cho Lãnh đạo Doanh nghiệp

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Nơi hội tụ Tinh Hoa Tri Thức - Khơi nguồn Sáng tạo

Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com

Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com

--- 

Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên ZALO!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Hacker và Marketing từ A-Z trên Facebook!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa đào tạo Power BI phân tích báo cáo để bán hàng thành công

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Bảo mật và tấn công Website - Hacker mũ trắng

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học ​

KHÓA HỌC LẬP TRÌNH PYTHON TỪ CƠ BẢN ĐẾN CHUYÊN NGHIỆP

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Lập trình Visual Foxpro 9 - Dành cho nhà quản lý và kế toán

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học hướng dẫn về Moodle chuyên nghiệp và hay

Xây dựng hệ thống đào tạo trực tuyến chuyên nghiệp tốt nhất hiện nay.

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

KHÓA EXCEL CHUYÊN NGHIỆP

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học AutoIt dành cho dân IT và Marketing chuyên nghiệp

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khoá học Word từ cơ bản tới nâng cao, học nhanh, hiểu sâu

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học hướng dẫn sử dụng Powerpoint từ đơn giản đến phức tạp HIỆU QUẢ

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Thiết kế, quản lý dữ liệu dự án chuyên nghiệp cho doanh nghiệp bằng Bizagi

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng Power Query trong Excel

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Lập trình WEB bằng PHP từ cơ bản đến nâng cao

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng TableAU - Chìa khóa thành công!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học Phân tích dữ liệu sử dụng SPSS - Chìa khóa thành công!

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học "Thiết kế bài giảng điện tử", Video, hoạt hình 

kiếm tiền Youtube bằng phần mềm Camtasia Studio

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

Khóa học HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ VIDEO CLIP CHO DÂN MARKETING CHUYÊN NGHIỆP

​​​​​

HƯỚNG DẪN THIẾT KẾ QUẢNG CÁO VÀ ĐỒ HỌA CHUYÊN NGHIỆP VỚI CANVA

Hãy tham gia khóa học để trở thành người chuyên nghiệp. Tuyệt HAY!😲👍

 KHÓA HỌC VIDEO- XÂY DỰNG PHẦN MỀM QUẢN LÝ BẰNG MICROSOFT ACCESS

GOOGLE SPREADSHEETS phê không tưởng

Khóa hoc lập trình bằng Python tại đây

Hãy tham gia khóa học để biết mọi thứ

Để tham gia tất cả các bài học, Bạn nhấn vào đây 

Khóa học lập trình cho bé MSWLogo

Nhấn vào đây để bắt đầu học

Khóa học Ba, Mẹ và Bé - Cùng bé lập trình  TUYỆT VỜI

Khóa học sử dụng Adobe Presenter-Tạo bài giảng điện tử

Khóa học vẽ tạo giao diện demo cho website

Để thành thạo Wordpress bạn hãy tham gia khóa học 

Tham gia khóa học tại đây

Khóa học sử dụng Edmodo để dạy và học hiện đại để thành công

Nhấn vào đây để bắt đầu khóa học

==***==

Bảo hiểm nhân thọ - Bảo vệ người trụ cột

Cập nhật công nghệ từ Youtube tại link: congnghe.hocviendaotao.com
Tham gia nhóm Facebook
Để tham gia khóa học công nghệ truy cập link: http://thuvien.hocviendaotao.com
Mọi hỗ trợ về công nghệ email: dinhanhtuan68@gmail.com

Nguồn: Tinh Tế

Share !