Học viện đào tạo trực tuyến Chủ Nhật, 12 tháng 4, 2020 0 No comments

Boeing mất trung bình 24 tháng để sản xuất 1 chiếc Boeing 737 MAX và thời gian có thể kéo dài lên tới 42 tháng khi nhận nhiều đơn hàng. Tuy nhiên dòng máy bay thân hẹp từng bán chạy nhất của Boeing đã bị cấm bay từ tháng 3 năm ngoái, sau 2 vụ rơi 737 MAX được xác định là do lỗi kỹ thuật. Sau 1 năm với nhiều lần sửa lỗi phần mềm cho 737 MAX, đến nay Boeing đã buộc phải viết lại phần mềm mới cho nó để sớm đưa mẫu máy bay này lên lại bầu trời. Họ đang làm điều đó như thế nào?

Chiếc 737 MAX đầu tiên cất cánh trên bầu trời vào ngày 29/1/2016 và nhanh chóng trở thành dòng máy bay bán chạy nhất trong lịch sử của Boeing với gần 5.000 đơn đặt hàng từ hàng trăm hãng bay trên toàn thế giới (tính tới khi bị cấm bay thì hãng đã giao được 387 chiếc, tới tháng 1/2020 thì tạm ngưng sản xuất không thời hạn). Là thế hệ 737 thứ tư của Boeing, được phát triển từ 737 Next Generation ra đời năm 1996 - 737 MAX có 5 biến thể và có giá rẻ nhất là 100 triệu đô cho bản MAX 7, đắt nhất là 135 triệu đô cho MAX 10.

Tuy 737 MAX được sản xuất từ năm 2014 với nhiều công nghệ tiên tiến nhất hiện nay như động cơ mới, cánh thiết kế mới, vật liệu carbon để thiết kế cánh quạt turbine vv và vv... nhưng nó lại được phát triển từ 737 NG của năm 1996, do đó nó vẫn sở hữu nhiều thứ cổ lỗ sỉ của thế kỉ 20, đáng chú ý đó là máy tính để kiểm soát hệ thống tự lái (autopilot) của 737 MAX có CPU thậm chí còn yếu hơn một cái máy chơi game Nintendo SNES.

Trên mỗi chiếc 737 MAX được Boeing trang bị 2 máy tính kiểm soát hệ thống lái, giúp nó dễ dàng autopilot con chim sắt nặng 80 tấn trị giá 120 triệu đô la một cách dễ dàng. Do đó Boeing ưu tiên chọn những phần cứng tuy cũ nhưng đã được chứng minh chất lượng hàng chục năm qua, hơn là chọn những con CPU mới đời 201x nhưng lỗi lên lỗi xuống.

CPU dùng trong máy bay 737 MAX là FCC-730 series, được phát triển năm 1996 bởi hãng Collins Aerospace. Trên 737 MAX có 2 máy tính chạy độc lập với nhau, mỗi máy có 1 CPU đơn nhân 16bit. Lý do Boeing thiết kế nó chạy độc lập là vì lỡ như một máy tính bị lỗi thì vẫn còn 1 cái kia để dự phòng. So với thời điểm 1996, CPU FCC-730 của Collins Aerospace thậm chí còn yếu hơn CPU của máy chơi game SNES, và qua năm 1997 thì Nintendo đã ra mắt Nintendo64, máy console sử dụng CPU 64bit đầu tiên trên thế giới, còn hãng IBM thì đã có con CPU 2 nhân. Dĩ nhiên không thể so sánh CPU của máy bay và CPU của máy chơi game, đó chỉ là thông tin mang tính ước lệ mà thôi.

Đối thủ của 737 MAX, dòng máy bay A320neo của Airbus không chỉ ra đời sớm hơn, mà còn được trang bị máy tính mạnh hơn. Mỗi chiếc A320neo được trang bị tới 7 máy tính kiểm soát hệ thống lái trong khi 737 MAX chỉ có 2. Vừa đi sau về thời gian, vừa đi sau về công nghệ đã khiến Boeing chọn cách "đi tắt đón đầu", giảm thời gian nghiên cứu phát triển 737 MAX, kéo theo là nó dính lỗi chúi đầu nghiêm trọng dẫn tới việc bị cấm bay kể từ tháng 3/2019.

Nhiều phi công đã lên tiếng phàn nàn về những vấn đề mà họ gặp phải với may bay Boeing 737 Max 8 từ nhiều tháng trước khi vụ tai nạn xảy ra với hãng Ethiopian Airlines. Sau hai vụ tai nạn xảy ra chỉ trong vài tháng khiến nhiều trăm người thiệt mạng, 737 Max đang bị cấm bay diện rộng và câu chuyện đằng sau những lỗi có liên quan tới hệ thống bay, điều khiển đang dần được hé lộ. Cơ quan quản lý Mỹ ghi nhận ít nhất 5 lần phàn nàn trong vài tháng qua với 737 Max, một cơ trưởng thậm chí chỉ trích tài liệu hướng dẫn bay là không đầy đủ và thiếu sót có thể gây tai nạn. Những phàn nàn này chủ yếu nói về hệ thống tự động bay (autopilot) trên Max 8, vốn gây ra hai vụ tai nạn với Lion Air hồi tháng 10 và Ethiopian Airlines vài ngày trước.

Dữ liệu từ hộp đen chuyến bay 610 của Lion Air cho thấy máy bay đã ở tư thế chúi đầu xuống dưới nhiều lần, chủ yếu do lỗi liên quan tới cảm biến của hệ thống tự động. CEO Tewolde GebreMariam của Ethiopian Airlines nói có sự tương đồng giữa hai vụ va chạm khiến toàn bộ hành khách và phi hành đoàn trên hai chuyến bay thiệt mạng.

Một phi công nói rằng lỗi này xảy ra trong quá trình máy bay cất cánh. Khi chế độ tự lái được kích hoạt, mũi máy bay lập tức chúi xuống và hệ thống cảnh báo của máy bay phát một tín hiệu nguy hiểm. Lỗi này chỉ hết khi hệ thống autopilot được tắt đi. Hồi tháng 11, một phi công lái Max 8 nói họ được phép tiếp tục bay mà không qua huấn luyện đầy đủ hoặc chỉ dẫn những khác biệt của hệ thống so với cá máy bay khác.

Thậm chí, hệ thống tự động điều chỉnh công suất động cơ cũng gặp lỗi và chỉ hết khi phi công điều chỉnh động cơ một cách thủ công. Sau hai vụ tai nạn rất nghiêm trọng kể trên, Boeing đang gặp phản một scandal diện rộng. Họ ngay lập tức thông báo sẽ cập nhật phần mềm cho hệ thống bay của 737 Max trong thời gian tới, còn hiện tại rất nhiều nước đã cấm bay với 737 Max, trừ Mỹ và Canada.

Để khắc phục lỗi máy bay bị chúi đầu, Boeing cần phải tái thiết kế lại cánh, vị trí đặt động cơ của 737 MAX, việc này vừa tốn nhiều tiền, vừa mất thời gian, do đó họ chọn cách nhanh gọn hơn đó là dùng phần mềm MCAS để khắc phục lỗi thiết kế máy bay. Hệ thống MCAS đã được phê duyệt bởi FAA một cách dễ dàng, nhưng không ngờ rằng nó lại là yếu điểm chết người của 737 MAX, cụ thể là trường hợp của Lion Air 610 và chuyến bay 302 của hàng không Ethiopia.

Suốt thời gian qua, Boeing đã nhiều lần khắc phục phần mềm và hệ thống MCAS cho máy bay 737 MAX, tuy nhiên dòng máy bay này vẫn chưa vượt qua được thử thách an toàn để được trở lại bầu trời. Thậm chí, bản cập nhật phần mềm tung ra hồi tháng 6/2019 của Boeing còn mắc lỗi nghiêm trọng hơn nữa, nó nhanh chóng bị FAA phát hiện và bác bỏ. Dĩ nhiên, Boeing vẫn nói rằng họ vẫn có thể khắc phục lỗi của 737 MAX bằng phần mềm.

Khi giới thiệu 737 MAX ra toàn thế giới hồi năm 2016, Boeing nói rằng mẫu 737 thế hệ thứ tư này rất dễ điều khiển (vì nó phát triển trên 737 NG - dòng máy bay thân hẹp phổ biến nhất thế giới), các phi công chỉ cần tập 1 giờ trên iPad là đã có thể bay được. Tuy nhiên tới tháng 1/2020, trước khi ngưng hoàn toàn việc sản xuất 737 MAX thì Boeing đã thừa nhận rằng phi công phải cần kinh qua một khóa huấn luyện bay bằng máy giả lập để có thể lái 737 MAX. Nhưng vấn đề là trên thế giới chỉ có 34 trung tâm giả lập bay.

Lấy ví dụ ở sân bay quốc tế Dallas-Fort Worth ở bang Texas. Ở đây có tới 13.000 phi công có bằng lái dòng máy bay Boeing 737, tuy nhiên lại chỉ có 1 trung tâm giả lập huấn luyện bay. Giả sử mỗi phi công cần ít nhất 4 giờ huấn luyện giả lập, thì cho dù trung tâm này làm việc 24/7 thì mỗi ngày cũng chỉ tập được cho tối đa là 6 phi công, tức là phải mất 6 năm để cấp bằng cho tất cả 13.000 phi công đó.

Mà hiện tại trên thế giới đang có ít nhất 50 hãng bay có sở hữu máy bay 737 MAX và hàng chục ngàn phi công cần huấn luyện bay. Chính vì vậy, số lượng đơn hàng 737 MAX mà Boeing nhận được đã giảm sút nghiêm trọng. Trong 2 tháng đầu năm, họ chỉ nhận được tổng cộng 18 đơn hàng - bằng 1/10 trước đó, so với Airbus nhận được tới 296 đơn hàng.

Việc cấm bay 737 MAX đã làm Boeing thiệt hại ít nhất 19 tỷ USD và hàng trăm đơn hàng bị hủy bỏ, vì vậy họ đang cố gắng để đưa dòng máy bay này trở lại bầu trời càng sớm càng tốt, dự kiến là giữa năm nay. Trước mắt, Boeing đang viết lại phần mềm hoàn toàn mới cho hệ thống MCAS, còn thực tế hiệu quả như thế nào thì chúng ta vẫn phải tiếp tục chờ xem sao.

Theo Theverge